نقش قرق طولانی مدت مرتع بر بهبود برخی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک و پایداری آن

چرای بی‏رویه مهم ترین عامل آسیب به ویژگی‏های خاک مراتع نیمه‏خشک است. با این وجود، اعمال قرق روشی موثر و کم‏هزینه برای مقابله با این پیامد است. هدف از انجام این تحقیق بررسی تاثیر پنج سال قرق مراتع ییلاقی دالاهو در استان کرمانشاه (99-1394) بر برخی ویژگی‏های خاک مانند کربن آلی، جرم مخصوص ظاهری، میانگین نسبت وزنی خاکدانه‏ها و پایداری آن بود. به‏این منظور، دو ترانسکت خطی در محدوده قرق و چرا بطور تصادفی انتخاب گردید که در هر یک 12 نقطه نمونه‏برداری به فواصل 250 متر مشخص گردید. نمونه‏برداری سالانه از خاک سطحی در طول این ترانسکت ها انجام شد. هر سال از خاک سطحی نمونه برداشت و مورد تجزیه آزمایشگاهی انجام گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که میانگین کربن آلی خاک تیمار قرق و چرا در سال اول به ترتیب 10/1% و 09/1% بود که با هم تفاوت معنی‏داری نداشتند که در سال پنجم به ترتیب به 70/3% و 62/1% رسید و مقدار این عامل در تیمار قرق بطور معنی‏داری افزایش یافت (p<0.05) که سه برابر سال اول بود. میانگین جرم مخصوص ظاهری خاک تیمار قرق و چرا در سال اول به ترتیب 56/1 و 57/1 گرم بر سانتی‏متر مکعب بود که با هم تفاوت معنی‏داری نداشتند، اما از سال دوم به ‏‏بعد در خاک تحت قرق روندی کاهشی یافت و در سال پنجم به کمترین میزان (266/1 گرم بر سانتی‏متر مکعب) رسید. همچنین، میانگین نسبت وزنی خاکدانه‏های با قطر بیش از 1 میلی‏متر در تیمار قرق و چرا در سال اول به ترتیب 18/9% و 09/8% بود که با هم تفاوت معنی‏داری نداشتند، در حالیکه در سال پنجم به ترتیب به 29/30% و 90/6% افزایش یافت که در سایت قرق حدود 3/3 برابر افزایش یافت. در نهایت، شاخص پایداری خاک مرتع تحت چرا در طول پنج سال رتبه 4 (کلاس محدودیت زیاد) بود، اما در خاک مرتع قرق شده به رتبه 1 (کلاس بدون محدودیت) ارتقاء یافت. نتایج این تحقیق نشان داد که پنج سال قرق پشت‏سر هم منجر به بهبود چشمگیر کیفیت خاک و پایداری آن شد.