چاقی و استعمال دخانیات دو عامل تعیین کننده و تغییر پذیر سطح سرمی HDL در جمعیت شهری مطالعه قند و لیپید تهران

کاهش HDL سرمی یکی از شایعترین اختلالات لیپیدی در بیماران دچار بیماری عروق کرونر (CAD) است و طبق شواهد موجود، کاهش هر یک dl/ mg غلظت HDL ، خطر CAD را به میزان 2-3 درصد افزایش می دهد. به منظور شناسایی بعضی از عوامل موثر بر سطح HDL، این بررسی در سال 1379 در تهران انجام شد. 9514 نفر افراد بین 20 تا 69 سال شرکت کننده در مطالعه قند و لیپید تهران، شامل 3942 مرد و 5572 زن بررسی شدند. در کلیه افراد، پرسشنامه عادات فردی به ویژه فعالیت بدنی و مصرف سیگار، تکمیل و معاینه بالینی شامل تعیین اندازه های آنتروپومتری و محاسبه BMI و VHR انجام شد. در نمونه خون ناشتا سطح سرمی کلسترول، تری گلیسرید و HDL اندازه گیری و میزان HDL محاسبه شد. میانگین HDL در زنان بالاتر از مردان بود (11±45 در مقابل 9±38 dl/  mg؛ 0/001P <)؛  HDL کمتر از 35 میلی گرم در دسی لیتر در 31 درصد مردان و 13 درصد زنان دیده شد (0/001P <). افراد چاق (BMI≥ kg / m230) دارای HDL پایین تری نسبت به افراد طبیعی بودند (11±42 در مقابل 11±44 ؛ 0/0001P <). افراد دچار چاقی تنه ای 0/95≼WHR  در مردان و 0/8≼WHR  در زنان) دارای HDL پایین تری نسبت به افراد طبیعی بودند (9±37 در مقابل 10± در مردان و 11±44 در مقابل 11±  در زنان ؛ 0/0001 P <درهر دو). در افراد سیگاری سطح سرمی HDL به نحو معنی داری از افراد غیرسیگاری پایین تر بود (10±38 در مقابل 11±43؛ 0/001P <) و شیوع HDL  پایین تر در این افراد (4 / 36 درصد) دو برابر افراد غیرسیگاری (2/18 درصد) بود. علاوه بر این، سطح HDL در افراد غیر سیگاری که در معرض دود سیگار دیگران به مدت بیش از 1 ساعت در روز بودند (passive smokers) به نحو معنی داری پایین تر از HDL سایر افراد بود (11±42 در مقابل 11±43؛ 001/0P <). غلظت HDL در افراد دارای درجات مختلف فعالیت بدنی برحسب تعداد دفعات فعالیت بدنی شدید در طی هفته طبق گزارش خود فرد اختلاف معنی داری نداشت. در تحلیل رگرسیون چندگانه مرحله ای ، متغیرهای تعیین کننده سطح HDL سرم به ترتیب ورود به مدل عبارتند از : جنس (نسبت شانس یاOR  3/03  ،0/0001P <)، WHR بالا OR)  1/56 ،0/0001P <)، مصرف سیگار (OR  1/63،/0001P <)، سن OR)  0/99 ،0/001P <)،چاقی OR)  1/21 ،0/005P <)، قرار گرفتن در معرض دود سیگار دیگران (OR  1/17 ،0/04P <)، فعالیت بدنی در مدل پیش بینی HDL وارد نشد نتیجه گیری. غیر از سن و جنس که عوامل زمینه ای و تغییر ناپذیر هستند، چاقی و چاقی تنهای، مصرف سیگار و قرار گرفتن در معرض دود سیگار دیگران به عنوان عوامل تغییر پذیر موثر بر سطح HDL می توانند کانون توجه برنامه های پیشگیری از CAD در سطح جامعه قرار گیرند.