ادله اثبات دعوا (در فقه و حقوق)

ادله ی اثبات دعوا (در امور حقوقی) از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد؛ زیرا دلیل، وسیله اثبات حق است و آن چه که برای صاحب حق مثمر ثمر می باشد، شناخت حق و تکلیف همراه با اثبات آن است. به همین دلیل، در قوانین آیین دادرسی کشورها، فصل خاصی به ادله ی اثبات دعوا اختصاص پیدا کرده است. حقوق دانان تعاریف متعددی از ادله اثبات دعوا ارایه داده اند؛ اما بر اساس تعریف قانونی (م 253 ق.آ.د.م ایران)، «دلیل عبارت از امری است که اصحاب دعوا برای اثبات دعوی یا دفاع از دعوی به آن استناد می نمایند»، از قبیل: اقرار، بینه، اسناد کتبی، امارات، قسم، معاینه محل، تحقیق محلی و کارشناسی. در این مقاله، ادله اثبات دعوا از جنبه های مختلف آن همچون ماهیت، انواع و موضوع آن مورد بحث قرار گرفته است و از لحاظ چگونگی توجه و ارزش گذاری به دلایل، ما با سه نوع سیستم در «نظام قانونی» مواجه هستیم که عبارتند از: سیستم ادله ی قانونی، سیستم ادله ی معنوی و سیستم ادله ی مختلط. در فقه و حقوق ایران، ادله اثبات محدود و محصور هستند و صرفا از راه و روش معینی می توان برای اثبات دعوا بهره گرفت.