بررسی میزان تغییرات سبخاهای ناشی از تالاب هورالعظیم در دوره بیست ساله با استفاده از تصاویر لندست

سابقه و هدف :

خشک شدن تالاب هورالعظیم سبب تبدیل آن به سبخا شده است. ازدیاد سبخاها سبب شور شدن زمین های حاصلخیز کرخه و تخریب زمین های کشاورزی منطقه شده است. هم چنین باعث ایجاد زمین های پف کرده شده، که به عنوان کانون ریز گرد عمل می کند. میزان تغییرات سبخاها در حواشی تالاب هورالعظیم تاکنون موردبررسی قرار نگرفته است. تالاب هورالعظیم از لحاظ زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی اهمیت دارد، در نتیجه مطالعه تغییرات آن و نواحی مجاور ضروری است. این مطالعه با هدف ارزیابی میزان تغییرات سبخاهای ناشی از خشک شدن تالاب هورالعظیم در دوره بیست ساله می باشد که در نوع خود، اولین پژوهش می باشد. در این نوشتار، برای نخستین بار میزان تغییرات سبخاها در کلاس های مختلف، بررسی و تعیین گردید. همچنین میزان سبخازایی با تغییرات آب و هوایی بلندمدت، مقایسه شده است. پایش روند تغییرات تالاب ها و اراضی پیرامون آن ها می تواند در مدیریت این اکوسیستم ها راهگشا باشد و تهیه نقشه های پراکنش سبخاها و تغییرات آن ها می تواند به مدیران محیط زیست و منابع طبیعی جهت تصمیم گیری آگاهانه تر، برنامه ریزی های صحیح کاربری زمین و بهتر شدن مدیریت منابع، کمک کند.

در این مطالعه به منظور بررسی تغییرات و نقشه سازی سبخاهای ناشی از تالاب هورالعظیم طی دوره 20 ساله از تصاویر لندست 8 در سال 2017 و لندست 5 در سال 1997، استفاده گردید. منطقه موردمطالعه به 8 کلاس که شامل: تالاب، سبخای در حال تشکیل، تالاب خشک شده، حوضچه های نمکی، سبخاهای تیره، سبخاهای روشن، زمین های کشاورزی رها شده و زمین های کشاورزی تقسیم بندی شد. سپس از روش طبقه بندی نظارت شده، روش ماشین بردارپشتیبان برای تهیه نقشه منطقه مورد مطالعه استفاده گردید. هم چنین برای بررسی تغییرات دوره 20 ساله از روش مقایسه پس از طبقه بندی استفاده شده است.

نتایج حاصل از بررسی دقت طبقه بندی نشان داد که روش ماشین بردار پشتیبان در تصویر لندست 8 با ضریب کاپا 79/0 و صحت کلی70/84 درصد و در تصویر لندست 5 با ضریب کاپا 74/0 و صحت کلی 42/81 درصد به دست آمد که نشان می دهد، الگوریتم ماشین بردار پشتیبان روش مناسبی برای طبقه بندی این منطقه می باشد. هم چنین نتایج حاصل از بررسی تغییرات دوره 20 ساله با استفاده از روش مقایسه پس از طبقه بندی نشان می دهد، کلاس های تالاب خشک شده، حوضچه نمکی، زمین کشاورزی رها شده در طی این دوره 20 ساله تغییرات افزایشی داشته اند. تغییرات کاهشی در کلاس های تالاب، زمین های کشاورزی، سبخاهای تیره و سبخاهای روشن مشاهده شد. بررسی میانگین داده های بلندمدت بارش- دما در منطقه نشان می دهد که میزان درجه حرارت افزایش و میزان بارش در منطقه کاهش یافته که از عوامل موثر بر تغییرات منطقه بوده است. تنها کلاسی که در این دوره مطالعه تغییر نیافته کلاس سبخاهای در حال تشکیل بوده است.

نتایج نشان می دهد، میزان تغییرات در طول این دوره بیست ساله در منطقه مورد مطالعه بالا می باشد. از دلایل آن می توان به تغییرات مساحت تالاب در طی سال های اخیر اشاره کرد. هم چنین نتایج نشان می دهد با استفاده از روش های سنجش ازدور با تعداد نقاط کمتر، ضمن صرفه جویی در وقت و هزینه، می توان نقشه های نسبتا دقیقی تهیه کرد و یک روش مفید برای بررسی تغییرات در میزان سبخاها، مقایسه نقشه های طبقه بندی شده گذشته و حال می باشد.