نقش انگلیس در شکل گیری مرزهای جنوب شرقی ایران (با تاکید برخط مرزی گلد اسمیت و کلنل هلدیچ)

مرزهای جنوب شرقی ایران به دلیل ویژگی‌های خاص جغرافیایی و سیاسی همواره از پرحادثه‌ترین مرزهای ایران بوده است. از سوی دیگر رقابت دولت‌های فرانسه، روسیه و انگلیس بر سر هندوستان، انگلیسی‌ها را بر آن داشت تا با جدا کردن افغانستان از ایران به عنوان منطقه حایل، معابر دسترسی به هندوستان را به دست بگیرند. بنابراین عهدنامه گلد اسمیت و کلنل هلدیچ نقطه‌ عطفی در شکل‌گیری مرزهای جنوب شرقی ایران بود، حکومت‌ ایران که قدرت مقاومت در برابر سیاست انگلیسی‌ها را نداشت، تن به تشکیل گروه‌های مرزی مشترک گلد اسمیت و کلنل هلدیچ داد که نتیجه کار، واگذاری بخش های وسیعی از بلوچستان بود. مقاله حاضر با شیوه توصیفی تحلیلی و با تکیه بر منابع و اسناد و مطالعات کتابخانه‌ای و با رویکردی تاریخی سیاسی در پی پاسخ به این سوال است که نقش دولت انگلیس در شکل‌گیری و تکوین مرزهای ایران در ضلع جنوب شرقی نقش موثری داشتند؟ یافته های حاصل از تحقیق نشان دادند که ناآگاهی دولت مردان ایران از تبعات حقوقی مرزهای سیاسی در عرصه بین المللی و ضعف ساختار سیاسی و نظامی حکومت های ایرانی پس از نادرشاه، به دلیل ماهیت قبیله ای و رابطه خاص سیاسی در قالب حکومت‌داری سنتی، در کنار رقابت دولت های استعماری انگلیس و روسیه در دستیابی به مناطق جنوب شرقی ایران با اهداف اقتصادی و سیاسی، مرزهای شرقی ایران را با تاکید صرف بر تامین منافع انگلیس شکل داده است.