فنون روایی پسانوگرایی در رمان «دل فولاد» منیرو روانی پور

فنون روایی به شگردهای روایت داستان گفته می شود که در ادبیات پسامدرن، دگرگونی پیدا کرده است. به طور کلی، آثار پست مدرن، نابهنجار و آشفته به نظر می رسند و نمی توان آن ها را مانند آثار سنتی تحلیل و تفسیر نمود. در رمان های این سبک ادبی، اصولی که در ادبیات داستانی به طرح، آغاز و پایان مشخص، روایت خطی منسجم، زبان صریح و نظام مندی روایت تعلق دارد، به هم می ریزد و اگر خواننده آثار پست مدرن درباره شیوه نگارش آن ها اطلاعی نداشته باشد، خواندن این آثار برایش ملال آور می شود و مطالعه آن ها نیمه تمام می ماند. فرم این گونه نوشته ها نیز بر پیچیدگی متن می افزاید و زمینه را برای خوانش های متعدد فراهم می کند. این نوع ادبی، تاثیری انکارناپذیر بر جریان هنر و ادبیات ایران گذاشته است. با وجود شناخته و پذیرفته شدن این سبک، به علت عدم آشنایی کامل با خاستگاه ها، اصول و مولفه های آن، هنوز نسبت به حضورش در ادبیات داستانی ایران تردید وجود دارد. این تردید انگیزه کافی را برای بررسی های مصداقی به وجود آورده است تا زمینه ها، اصول و شاخصه های پسانوگرایی در داستان های فارسی تحقیق و شناخته شود. در میان آثار داستانی ایرانی، رمان «دل فولاد» اثر روانی پور از گونه رمان های پسانوگرایی شمرده شده است و در این مقاله، رمان یادشده از منظر عناصر روایی مطالعه گردید تا اعتبار دیدگاه موجود ارزیابی شود. بدین منظور، «دل فولاد» بر مبنای نظریه های پسامدرنیستی بازخوانی، و فنون روایی و نقش روایت در برجسته کردن سبک آن بررسی شد. نتیجه این جستار تحلیلی توصیفی گویای آن است که مولفه هایی همچون بی نظمی زمانی در روایت رویدادها، دور باطل، شخصیت های خاص، بازی زبانی و افراط در کاربرد صور خیال، تناقض، بینامتنیت و چندصدایی در این رمان روانی پور برجستگی خاصی دارد. از این رو، اعتبار دیدگاه های مربوط به تاثیرپذیری این رمان از مکتب ادبی پست مدرن، از پشتوانه تحقیقی برخوردار است و می تواند به عنوان گواهی بر تاثیرپذیری ادبیات داستانی فارسی از ادبیات پسامدرن غرب تلقی شود.