تاثیر تنش خشکی و تاریخ کاشت بر صفات مورفوفیزیولوژیک و عملکرد دو رقم ارزن

تنش خشکی یکی از چالش های اصلی تولید محصولات کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. جهت افزایش عملکرد و معرفی گونه های متحمل به خشکی و کاهش مصرف آب این آزمایش باهدف تاثیر تنش خشکی و تاریخ کاشت بر صفات مورفوفیزیولوژیک و عملکرد دو رقم ارزن اجرا گردید. 

مواد و روش ها:

برای مطالعه تاثیر تنش خشکی و تاریخ کاشت بر صفات مورفوفیزیولوژیک و عملکرد دو رقم ارزن آزمایشی به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی94 -1393 و 95-1394 درایستگاه تحقیقات کشاورزی زهک اجرا شد. فاکتور اصلی شامل تنش خشکی در دو سطح (50 و 80 درصد ظرفیت زراعی)، فاکتور فرعی تاریخ کاشت، شامل چهار سطح (یک، 15، 30 اسفند و 15 فروردین) و فاکتور فرعی فرعی نوع رقم (باستان و پیشاهنگ) بود.

نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب در 50 و 80 درصد ظرفیت زراعی با میانگین 1679 و 469 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. عملکرد دانه، تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا رسیدن، غلظت کلروفیل، عملکرد علوفه خشک، وزن هزار دانه و ارتفاع بوته تحت تاثیر رقم قرار گرفت. بیشترین عملکرد دانه در رقم باستان (1200 کیلوگرم در هکتار) حاصل شد. عملکرد دانه، تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا رسیدن، غلظت پرولین، غلظت کلروفیل، عملکرد علوفه خشک، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته تحت تاثیر اثر متقابل تاریخ کاشت در تنش در زقم قرار گرفت. بیشترین میزان عملکرد دانه (2711 کیلوگرم در هکتار)، تعداد روز تا رسیدن (2/72 روز)، غلظت کلروفیل (50/6 میلی گرم بر گرم)، عملکرد علوفه خشک (6/9475 کیلوگرم در هکتار)، وزن هزار دانه (55/4 گرم) و ارتفاع بوته (5/122 سانتی متر) در 15 اسفند، آبیاری 50 درصد ظرفیت زراعی و در رقم باستان بود.

با توجه به نتایج به دست آمده از نظر عملکرد علوفه و دانه، به نظر می رسد، کاشت در 15 اسفند به دلیل در اختیار بودن رطوبت و درجه حرارت کافی نقش زیادی در افزایش عملکرد ایفا می کند. گیاه در این تاریخ کاشت توانست سهم بیشتری از مواد فتوسنتزی ساخته شده را به دانه ها منتقل کند ولی تاخیر در کاشت به دلیل تنش گرمای انتهایی در زمان پر شدن دانه ها باعث تغییر نامطلوب در نسبت فتوسنتز به تنفس و به نوبه خود موجب کاهش انتقال مواد فتوسنتزی به دانه ها شد. برای دستیابی به بیشینه عملکرد دانه و علوفه کاشت ارزن رقم باستان در تاریخ 15 اسفند و مدیریت آبیاری آن بر مبنای 50 درصد ظرفیت زراعی توصیه می گردد.