امکان سنجی استفاده از بومادران (Achillea wilhelmsii) و ازمک (Cardaria draba) برای پایش و پالایش زیستی فلزات سنگین روی، سرب و نیکل در محیط کنار جاده ای

پایش و پالایش انتشارات حاصل از ترافیک راهکاری مناسب به‏ منظور ایجاد زیست‏ بوم امن برای زیست‏ مندان است. از این رو، این پژوهش با هدف ارزیابی قابلیت پایش و پالایش زیستی فلزات سنگین روی، سرب و نیکل توسط اندام‏ های هوایی و زیرزمینی گونه ‏های بومادران و ازمک مستقر در حاشیه جاده‏ های برون شهری همدان در سال 1398 انجام یافت.

در این مطالعه توصیفی، پس از انتخاب 3 ایستگاه‏ نمونه ‏برداری، در مجموع 126 نمونه گیاهی و 63 نمونه خاک برداشت شد. پس از آماده ‏سازی و هضم اسیدی نمونه‏ ها در آزمایشگاه، محتوی عناصر در آنها توسط روش طیف سنجی نوری پلاسمای جفت شده القایی (ICP-OES) خوانده شد. همچنین، ضریب تغلیظ‏ زیستی (BCF)، تجمع ‏زیستی (BAF)، فاکتور انتقال (TF) و شاخص انباشت فلزات (MAI) محاسبه شد. پردازش آماری نتایج نیز با استفاده از نرم‏افزار آماری SPSS انجام یافت.

یافته ‏ها:

 میانگین مقادیر BCF و BAF در هر دو گونه بومادران و ازمک و برای همه عناصر بزرگ ‏تر از 1 بود. از طرفی بومادران دارای TF بزرگ‏ تر از 1 برای عنصر روی و ازمک دارای  TFبزرگ‏ تر از 1 برای عناصر روی و سرب بود. بیشینه میانگین مقادیر MAI در شاخسار شسته نشده، شسته شده و ریشه نیز به ‏ترتیب برابر با 98/48، 64/87 و 72/38 و مربوط به بومادران بود.

نتیجه ‏گیری: 

با استناد به میانگین مقادیر محاسبه شده BCF، BAF و TF عناصر می ‏توان اذعان داشت که گونه‏ های بومادران و ازمک از قابلیت برداشت و تثبیت فلزات سنگین برخوردار بوده و استفاده از آنها برای پایش و پالایش فلزات سنگین از خاک و هوا در مناطق آلوده توصیه می شود.