تغییر در متغیرهای آب و هوایی و تاثیر آن ها بر نیاز آبی گندم در حوضه دریاچه ارومیه

تغییر آب و هوا و کارآیی پایین مصرف آب در بخش کشاورزی، دو عامل اصلی کاهش آب ورودی به دریاچه ارومیه می باشند. بنابراین، مدیریت مصرف آب از طریق برنامه ریزی آبیاری می تواند راه کاری موثر برای احیای این دریاچه باشد. این تحقیق با هدف بررسی اثر متغیرهای آب و هوایی بر نیاز آبی، شناسایی مراحل رشد حساس به آب و تهیه دستورالعمل برنامه ریزی آبیاری برای گندم ، که یکی از گیاهان زراعی اصلی در حوضه دریاچه ارومیه است، انجام شد. برای این منظور، تبخیر-تعرق (ETC) و نیاز آبیاری خالص (NIR) مراحل رشد گندم با محاسبه بیلان روزانه رطوبت خاک منطقه ریشه برای دوره 32 ساله (1365-1364 تا 1396-1395) برآورد شد. جداسازی دوره رشد به نه مرحله فنولوژی با استفاده از درجه روزهای رشد و مقیاس Zadoks انجام شد. این مراحل شامل فواصل [کاشت تا سبز شدن]، [سبز شدن تا سه برگی]، [سه برگی تا برجستگی دوگانه]، [برجستگی دوگانه تا تشکیل ساقه]، [تشکیل ساقه تا چکمه پوش] ، [چکمه پوش تا تشکیل خوشه]، [تشکیل خوشه تا گل دهی]، [گل دهی تا رسیدگی] و [رسیدگی تا برداشت] بودند، که میانگین ETC آن ها به ترتیب برابر با 2.30، 1.33، 1.03، 3.63، 4.69، 5.13، 6.53، 7.09 و 1.35 میلی متر در روز برآورد شد. میانگین تبخیر-تعرق، بارش موثر و نیاز آبیاری خالص گندم در طول دوره رشد آن به ترتیب 774 ، 349 و 425 میلی متر برآورد شد. نتایج نشان داد حساسیت گندم نسبت به تنش آبی از چکمه پوش تا رسیدگی زیاد، از کاشت تا برجستگی دوگانه و از رسیدگی تا برداشت کم و در سایر مراحل متوسط است. بنابراین افزایش فاصله آبیاری در سه مرحله اول رشد و حذف آبیاری مرحله آخر رشد برای صرفه جویی در مصرف آب توصیه می شود.