ارزشیابی اقدامات آبخیزداری از نظر ترسیب کربن زیتوده و دیدگاه آبخیزنشینان در خصوص بهبود وضعیت آبخیز (مطالعه موردی: زیرحوضه ده چناشک- حوضه آبخیز چهل چای)

در پژوهش حاضر، اثر اقدامات مدیریتی بر میزان ترسیب کربن در مکان های تحت اقدامات مدیریتی و انواع مختلف پوشش اراضی در حوزه آبخیز چهلچای بررسی شده است.

اراضی زراعی و باغی به عنوان شاهد و فعالیت های تراس بندی با کشت محصولات زراعی و باغی از نظر ترسیب کربن مقایسه شدند. همچنین اثر اقدامات مدیریتی بر بهبود پوشش گیاهی و کاهش فرسایش خاک از دیدگاه آبخیزنشینان و با استفاده از روش پرسشنامه ارزیابی گردید. نتایج و بحث: نتایج نشان داد میانگین ترسیب کربن زیتوده (تن در هکتار) در دو زیرحوضه تیمار و شاهد به ترتیب در جنگل های متراکم (10/5 و 91/4)، کم تراکم (98/4 و 80/4) و تخریب یافته (27/4 و 95/3) بیشتر از باغات گردو (08/3 و 85/2) و سیب (21/2 و 00/2) و اراضی زراعی کشت شده با یونجه (55/1 و 50/1)، گندم (40/1 و 32/1)، عدس (38/1 و 30/1) و جو (26/1 و 19/1) می باشد. در خصوص اقدامات آبخیزداری اجرا شده در زیرحوضه تیمار، میانگین ترسیب کربن (تن در هکتار) در باغات احداثی گردو (72/2) بیشتر از باغات گلابی (88/1) و گیلاس (66/1) و اراضی تراس بندی شده با کشت یونجه (65/1)، گندم (50/1) و عدس (40/1) می باشد. از طرف دیگر، ارزیابی دیدگاه آبخیزنشینان در خصوص اثر اقدامات مدیریتی اجرا شده بیانگر نقش بسزای آنها در بهبود شرایط منطقه از نظر پوشش گیاهی، تثبیت خاک و کاهش فرسایش است.

از بین اقدامات آبخیزداری انجام شده، توسعه باغات بویژه باغات گردو در اراضی زراعی شیبدار به دلیل قابلیت بالاتر در جذب و نگهداشت کربن و جلوگیری از فرسایش خاک بعنوان یکی از گزینه های مدیریتی با اولویت بالا برای اجرا در منطقه پیشنهاد می گردد.