خاستگاه و تحولات ماگمایی سنگ های متاولکانیک پالئوزوییک زیرین (سیلورین) ماکو: نشانه ای از کافت زایی پالئوتتیس (شمال باختری ایران)
بخش گستردهای از ایرانمرکزی و البرز هنگام پالیوزوییک زیرین، بهویژه سیلورین، تحتتاثیر نیروهای کششی بوده است. برپایه ویژگیهای سنگشناختی کمابیش یکسان و جایگاه زمینشناسی مشترک و شباهتهای زمینشیمیایی یا کانیشناسی، بازالتهای همسن منطقه ماکو در شمالباختری و سلطانمیدان در خاور ایران بررسی و مقایسه شدند. ویژگیهای زمینشیمیایی بازالتها نشاندهنده سرشت آلکالن و محیط کششی درونصفحهای آنهاست. برپایه سنگنگاری، سرشت ماگما و محیط زمینساختی میتوان دریافت محیط پیدایش این سنگها، یکسان بوده است؛ اما فرایندهای موثر بر تغییر و تحول ماگما در دو منطقه یاد شده متفاوت بوده است. در منطقه ماکو، تبلوربخشی ماگمای نخستین همراه با آلایش مواد پوستهای سنگهای گوناگونی از بازالت تا ریولیت را پدید آورده است؛ اما بازالتهای سلطانمیدان، ترکیب کمابیش یکنواختی دارند و فرایند تبلوربخشی نقش کمتری را در پیدایش آنها بازی کرده است. میزان برونریزی مذابهای بازالتی سلطانمیدان بسیار حجیمتر از منطقه ماکو بوده است. این حجم بزرگ از ماگمای بازالتی پیامد گسیختگی شدید سنگکره قارهای و کاهش ناگهانی فشار وارد بر ستونهای گوشتهای در حال بالاآمدن و فراهمشدن شرایط لازم برای ذوب گسترده بوده است. با دانستن شواهد یادشده، سرعت کافتیشدن و در پی آن سرعت گسترش اقیانوس پالیوتتیس از خاور به باختر کاهش داشته است و این نکته کلیدی برای تطابق و فهم تغییرات افیولیتهای پالیوتتیس از خاور تا باختر است.
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.