کانه‏‏ زایی آهن- تیتانیم ماگمایی در آنومالی شماره 15 بافق، ایران مرکزی: نگرشی بر کانی‏‏ شناسی و شیمی کانی

آنومالی آهن- تیتانیم شماره 15 بافق در 35 کیلومتری شمال‏‌باختری شهر بافق بخشی از بلوک پشت‏‌بادام در پهنه ایران مرکزی به‌شمار می‌رود. کانه‏‏‌زایی در این توده شامل کانه‏‌‏‏‌های اکسیدی مگنتیت، تیتانو‏‌مگنتیت، ایلمنیت و مقدار اندکی پیریت است که ‏‌به‏‌صورت همزاد در سنگ میزبان‏‏‌های گابرو و پیروکسنیت روی داده است. برپایه داده‌های تجزیه شیمیایی سنگ کل، اکسید‏‏‌های TiO2، CaO و FeOt و عنصرهای Cr، Ni و Vبا MgO همبستگی مثبت و اکسید‏‏‌های Al2O3، Na2O+K2O و SiO2 با MgO همبستگی منفی دارند. همبستگی‏‏‌های یادشده با تبلور کلینو پیروکسن، آمفیبول، پلاژیوکلاز و کانی‏‌های اکسیدی در توده سازگاری دارند. همبستگی مثبت عنصرهای کروم، نیکل و وانادیم با آهن نشان‌دهنده تمرکز این عنصرها در کانه‏‏‌های آهن است. ترکیب شیمیایی کانه‏‏‌‏‌ها در محدوده محلول‌جامد مگنتیت- اولواسپینل (تیتانو‏‌مگنتیت) و مگنتیت- ایلمنیت است. در شرایط فوگاسیته اکسیژن سیستم (QFM+1>)، محتوای بالای آهن- تیتانیم در کنار محتوای بالای آب (>wt.%2) در ترکیب ماگمای مادر ‏‌از مهم‏‌ترین فاکتور‏‏‌های دخیل در کانه‏‏‌زایی توده به‌شمار می‏‏‌‏‌روند. برپایه الگوی پیشنهادشده برای کانی‏‏‌سازی توده، در هربار تزریق ماگما درون آشیانه ماگمایی، محتوای بالای آب ماگما، کاهش دمای تبلور سیلیکات‏‌ها نسبت به کانی‏‌های اکسیدی و تبلور زود هنگام کانی‏‌های اکسیدی نسبت به کانی‏‌های سیلیکاته را به‌دنبال داشته است. افزایش محتوای آب هنگام جدایش بلورین ماگما گسترش فاز اکسیدی و در پی آن، تسهیل جدایش آن از سیال بجامانده در مراحل پایانی تفریق شده است و به سبب ویسکوزیته پایین و چگالی بالا در میان کانی‏‌های سیلیکاته جریان یافته و در فضای خالی میان این کانی‏‏‌‏‌ها متبلور شده است.