ارزش شناسی مدیریت اقتضایی از منظر قرآن

مدیریت اقتضایی ضمن به چالش کشیدن رویکردهای کلاسیک و نیوکلاسیک تاکید دارد که در هر زمینه می بایست، اتخاذ تصمیم مدیران مبتنی بر درک درست از «موقعیت» ارزیابی شود؛ زیرا این مسئله سهم تعیین کننده ای در کارایی و اثربخشی اهداف سازمانی دارد. پژوهش حاضر به دنبال این است که ارزش شناسی این مکتب را که نقش اساسی در نگرش ها و شکل دهنده هنجارهای نظری و مدل نیت رفتاری و الگو و ابزار سنجش اعمال، گفتار و کردار دیگران داشته و اتخاذ تصمیم و عملیاتی سازی آن، ریشه در آن دارد را با مراجعه به کلام وحی و با بهره گیری از روش تلفیقی مبتنی بر روش های اکتشافی، فراترکیب و استنطاقی مورد تجزیه وتحلیل قرار دهد. یافته های پژوهش نشان می دهد که ارزش های مطرح شده در مدیریت اقتضایی در حوزه ارزش های ابزاری و غایی از قبیل اهمیت دادن به محیط، اتخاذ سبک های متعدد، مشارکت گروهی، هماهنگی، تطابق و سازگاری، حسابگری، انسجام و همبستگی و بقای سازمان، صرفا از جنبه مادی و قراردادی نگریسته شده اند؛ حال آنکه قرآن تاکید دارد که در مسئله ارزش شناسی، عوامل فرامادی مانند عوامل غیبی، تعالی، قرب و رضوان الهی، حسابگری و منفعت خواهی متناظر به سود دنیوی و اخروی، همیاری نیز باید لحاظ گردد. برآیند نهایی آنکه قرآن به اقتضایات زمان و مکان و محیط عنایت داشته و احکام ثانویه جایگاه ویژه ای در هندسه معرفت قرآنی دارد؛ اما اصول، احکام ثابت و ارزش های بنیادی تحت هیچ شرایطی تغییر نکرده و آنچه تغییر می پذیرد، موضوعات است.