پیش بینی تاثیر تغییر کاربری و پوشش اراضی بر گسترش تپه های ماسه ای در بیابان های ساحلی جنوب شرق ایران با استفاده از مدل CA-Markov

با توجه به تغییرات گسترده و غیراصولی کاربری اراضی، آشکار سازی تغییرات پوشش سرزمین و کاربری اراضی در طول دوره های زمانی با استفاده از تصاویر ماهواره ای، برای مدیریت پایدار منابع طبیعی، امری ضروری است. پژوهش حاضر با هدف پایش تغییرات کاربری اراضی، مدل سازی و پیش بینی وضعیت آن ها در 15 سال آینده در سواحل بیابانی جاسک (دریای عمان) انجام شد. به منظور آشکارسازی تغییرها از تصاویر ماهواره لندست سال های 1366، 1382 و 1397 استفاده شد. پس از انجام تصحیح های هندسی و جوی بر روی تصاویر، نقشه کاربری مربوط به هر سال در قالب 11 واحد کاربری و پوشش اراضی با استفاده از روش طبقه بندی ترکیبی تهیه شد. مدل سازی تغییر کاربری با به کارگیری مدل سلول های خودکار زنجیره مارکوف در مرحله اول برای صحت سنجی مدل و در مرحله دوم برای پیش بینی کاربری اراضی در سال 1412 انجام شد. ارزیابی مقدار تطابق نقشه شبیه سازی شده سال 1397 و نقشه واقعی با ضریب کاپای 0.83 نشان داد مدل سلول های خودکار زنجیره مارکوف، مدلی مناسب برای پیش بینی تغییرپذیری کاربری اراضی است. بر اساس نتایج به دست آمده، مشابه با روند تغییرات 30 سال اخیر، در سال 1412 کشاورزی در منطقه روندی صعودی خواهد داشت و نسبت به سال 1397 رشد 74% خواهد داشت. مساحت سکونتگاه ها، شبکه دسترسی دریایی و کاربری آبزی پروری نیز در این دوره افزایش خواهد یافت. در سال 1412، مساحت پوشش مرتعی و پوشش گیاهی موجود در بستر رودخانه دارای روند کاهشی و بیشتر به سمت تبدیل به زمین های کشاورزی خواهد بود. مساحت تپه های ماسه ای در سال 1412، 33.4 % افزایش خواهد یافت. این افزایش موجب خواهد شد که بخش جنوبی روستای سورگلم و بخش شرقی جنگل های مانگرو در معرض حرکت و جابه جایی ماسه های روان، آسیب ببینند. نتایج این پژوهش نشان دهنده آن است که در صورتی که روند توسعه و تغییر کاربری/پوشش اراضی همانند 30 سال قبل باشد، مناطق زیادی در معرض تهدید و آسیب حرکت ماسه های روان قرار خواهند گرفت و برای کنترل و مدیریت آن لازم است تا اقدامات لازم مورد توجه قرار گیرد.