تبیین نظری بسترها و زمینه ‏های روابط ژئوپلیتیک و ارائه مدل پیشنهادی

هدف از این پژوهش الگویابی مهم‏ترین بسترها و زمینه های روابط ژیوپلیتیک میان واحدهای سیاسی است. روابط ژیوپلیتیک روابط میان واحدهای سیاسی در مقیاس‏های ملی، منطقه‏ای، و جهانی است. بیشتر مفاهیم در رابطه با روابط ژیوپلیتیک معمولا فقط به ارایه تعریف بسنده کرده‏اند و مشکل یافتن الگوهایی است تا معنای کیفی به روابط ژیوپلیتیکی بدهد. بدین منظور، نخست باید مجموعه ‏ای از عوامل و مولفه ها را تعریف کرد که به روابط ژیوپلیتیکی منجر می‏شود. شناسایی مهم‏ترین بسترها و زمینه های روابط ژیوپلیتیکی در این پژوهش بر اساس مطالعه نظریه ها و رویکردهایی است که نظریه ‏پردازان و اندیشمندان جغرافیای سیاسی، ژیوپلیتیک، علوم سیاسی، روابط بین ‏الملل، و محیط ‏زیست ارایه کرده‏اند. روش تحقیق در این پژوهش بر اساس هدف نظری و بر اساس ماهیت توصیفی‏- تحلیلی است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‏دهد که مهم‏ترین بسترها و زمینه های روابط ژیوپلیتیک میان کشورها بر اساس مطالعه نظریه ها و رویکرد‏ها در چهار بعد هیدروپلیتیک، ژیوپلیتیک، ژیواکونومیک، و ژیوکالچر قرار دارد. در این میان بسترها و زمینه های هیدروپلیتیک شامل «رودخانه های بین ‏المللی»، «مرزهای دریایی مشترک»، و «عامل زیست‏محیطی» بسترها و زمینه های ژیوپلیتیک شامل «مسایل سرزمینی»، «موقعیت جغرافیایی»، «هژمونی منطقه‏ای»، «رویکرد امنیتی»، «وزن ژیوپلیتیکی»، «پیمان‏ها و ایتلاف‏ها»، «کدهای ژیوپلیتیک»، و «همسایگی و تعداد همسایگان» است. بسترها و زمینه های ژیواکونومیک شامل «منابع زیرزمینی و فسیلی» و «تنگه های بین ‏المللی»  بوده و بسترها و زمینه های ژیوکالچر نیز شامل «تعدد گروه های قومی در کشورهای همجوار»، «پیوند مذهبی با کشورهای پیرامونی»، «عامل تاریخی و تمدنی»، و «عامل ایدیولوژیک‏ گرایی» است. هر کدام از این مولفه ها در چندین نظریه و رویکرد مورد تاکید قرار گرفته ‏اند.