الگوی محتوای پیشنهادی برای آموزش سواد دیجیتال به کاربران ایرانی

سواد دیجیتال، امروزه به یکی از ضرورت های جوامع تبدیل شده است و یکی از متولیان مهم آموزش سواد دیجیتال در دنیا، کتابخانه های عمومی هستند که این موضوع در کتابخانه های عمومی ایران، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. هدف این پژوهش ارایه چارچوبی محتوایی برای آموزش سواد دیجیتال به کاربران کتابخانه های عمومی ایران است.

ابتدا دوره های آموزشی ارایه شده توسط نهاد کتابخانه های عمومی کشور بررسی شد و سپس تحلیل محتوای سرفصل ها و دوره های سواد دیجیتال در کتابخانه های عمومی کشورهای توسعه یافته انجام شد. 16 کتابخانه از میان کتابخانه های عمومی کشورهای انگلیسی زبان که دوره های آموزش سواد دیجیتال برگزار می کنند و اطلاعات آنها را بر روی وب سایت خود به اشتراک گذاشته اند با نمونه گیری خوشه ای با احتمال متناسب با اندازه انتخاب شدند. برای انجام دلفی، متخصصانی از حوزه های علم اطلاعات و دانش شناسی، فناوری اطلاعات، و حرفه مندان کتابخانه های عمومی کشور انتخاب شدند.

یافته ها:

 در کتابخانه های عمومی ایران، دوره آموزشی مرتبط با سواد دیجیتال برای کاربران یافت نشد. با بررسی کتابخانه های عمومی دنیا، 9 دوره آموزشی مرتبط با سواد دیجیتال شناسایی شدند و بعد از تدوین پرسشنامه و انجام دو دور دلفی این دوره ها به 8 دوره آموزشی اصلی با 37 دوره آموزشی فرعی کاهش یافت. این دوره ها شامل دوره های رایانه، اینترنت، مدیریت شغل، سواد اطلاعاتی، سواد مالی، مهارت یادگیری، مهارت ارتباط موثر و نحوه کار با گوشی های هوشمند بودند. در این میان، دوره های آموزشی مربوط به آموزش نرم افزار از سوی متخصصان برای دلفی مناسب شناخته نشد. به نظر می رسد که این به دلیل در نظر گرفتن اقشار مختلف و جامعه ناهمگون مخاطبان کتابخانه های عمومی باشد و این که متخصصان این آمادگی را در افراد جامعه برای پذیرش و استقبال از دوره های آموزشی مرتبط با نرم افزار نمی بینند.

نتیجه گیری: 

نخستین گام برای پیشبرد آموزش سواد دیجیتال در کتابخانه های عمومی طراحی دوره ها و سرفصل هایی است که بتوانند جوانب گوناگون این پدیده را پوشش دهند. محتوای آموزشی یکی از ضلع های مثلث آموزش (یادگیرنده، آموزش دهنده، و محتوای آموزشی) نیز به شمار می رود. با این وجود، در حال حاضر مرزهای این محتوا روشن نیست و این پژوهش در صدد طراحی یک چارچوب جامع برای پاسخگویی به این نیاز است.