وضعیت پوشش صندوق های بازنشستگی و نهادهای حمایتی از سالمندان در ایران

وضعیت پوشش صندوق های بازنشستگی و نهادهای حمایتی از سالمندان، از جمله موضوع های مهم و اساسی در مطالعات رفاه اجتماعی است. پژوهش حاضر با هدف مقایسه و بررسی وضعیت پوشش مستمری بیمه ای و حمایتی از سالمندان در سطح کشوری و استانی طی سال های 1394 تا 1397 انجام شده است. پرسش اصلی در این کاوش، چگونگی سهم پوشش صندوق های بازنشستگی و نهادهای حمایتی از سالمندان کشور است و دیگر اینکه سالخوردگان کدام استان ها از پوشش بیشتری بهره مندند و در کدام استان ها پوشش مستمری و حمایتی از آنان کمتر است؟

پژوهش حاضر یک پژوهش توصیفی- تحلیلی و روش مورد استفاده برمبنای روش تحلیل ثانویه است. داده های مورد استفاده مربوط به پوشش های بیمه ای و حمایتی از منابع آماری و اطلاعاتی صندوق های بازنشستگی و نهادهای حمایتی و دفتر آمار و اطلاعات وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی اخذ شده است. داده های مربوط به تغییرات ساختار سنی جمعیت کشور، از مرکز آمار ایران اخذ شده است. اطلاعات آماری استحصال شده پس از پردازش و ترسیم جداول و نمودارها به وسیله نرم افزارهای Word و  Excel، در سطح کشوری و استانی از نظر وضعیت پوشش مستمری و حمایتی سالمندان در نظر گرفته شده است.

در سال 1394 نسبت مستمری بگیران سالمند تحت پوشش صندوق های بازنشستگی برابر با 36.2 درصد و نسبت مستمری بگیران سالمند تحت پوشش نهادهای حمایتی برابر با 33.7 درصد بوده است. در سال 1395 نسبت مستمری بگیران سالمند تحت پوشش صندوق های بازنشستگی برابر با 33 درصد و نسبت مستمری بگیران سالمند تحت پوشش نهادهای حمایتی برابر با 30.2 درصد بوده است. در سال 1396 نسبت مستمری بگیران سالمند تحت پوشش صندوق های بازنشستگی برابر با 34.9 درصد و نسبت مستمری بگیران سالمند تحت پوشش نهادهای حمایتی برابر با 31.1 درصد بوده است. در سال 1397 نسبت مستمری بگیران سالمند تحت پوشش صندوق های بازنشستگی برابر با 37 درصد و نسبت مستمری بگیران سالمند تحت پوشش نهادهای حمایتی برابر با 27.4 درصد بوده است. به عبارت دیگر روند پوشش مستمری بیمه ای و حمایتی سالمندان از 70 درصد در سال 1394به 64.4 درصد در سال 1397 کاهش داشته است. این وضعیت پایین تر از میانگین این پوشش در مقیاس جهانی (67.9) است.

نتایج این پژوهش نشان داد چتر حمایتی صندوق ها و سازمان های بازنشستگی و حمایتی از سالمندان ایرانی گسترده نیست و متناسب با رشد جمعیت سالخورده، نه تنها افزایش قابل توجهی نداشته، بلکه روندی کاهشی نیز داشته است.