تحلیل زمانی و مکانی غبارآلودگی ناشی از رخدادهای فرسایش بادی در استان فارس

فرسایش بادی یکی از مهم ترین عوامل تخریب زمین در مناطق خشک و نیمه خشک جهان است که آلودگی ناشی از آن، اثرات نامطلوبی را بر کیفیت هوای این مناطق برجاگذاشته است. بنابراین، بررسی مداوم این پدیده و کشف روند تغییرات آن می تواند گامی موثر در جهت کاهش خطرات زیست محیطی رخدادهای فرسایش بادی و توفان های گرد و غبار باشد. هدف اصلی این مطالعه، تحلیل روند تغییرات زمانی و مکانی آلودگی ناشی از این رخدادها در استان فارس است. بدین منظور، برای محاسبه شاخص آلودگی توفان گرد و غبار (PDSI) از داده های ساعتی مربوط به کد رخدادهای گرد و غبار و دید افقی سال های 1379 تا 1397 استفاده شد. روند تغییرات زمانی PDSI، با استفاده از آزمون من کندال و الگوی پراکنش مکانی غبارآلودگی هوا، با استفاده از نقشه های تهیه شده از روش وزن دهی فاصله معکوس تحلیل شد. نتایج نشان داد که مقدار متوسط غبارآلودگی هوا در دوره مطالعاتی برای ایستگاه های آباده، اقلید، ایزدخواست، داراب، درودزن، زرقان، شیراز، فسا، لار، لامرد و نیریز به ترتیب 8/46، 1/15، 17، 2/133، 9/12، 3/49، 5/217، 6/266، 9/171 و 9/140 بوده است. بر اساس آماره من-کندال، روند تغییرات افزایشی معنی دار (96/1+<z) برای اغلب ایستگاه ها در فروردین ماه و روند کاهشی معنی دار  (96/1->z) اغلب در مهرماه مشاهده شد. روند تغییرات فصلی و سالانه آلودگی ناشی از توفان های گرد و غبار در بیش از 70 % ایستگاه های مطالعاتی، افزایشی بود. همچنین نتایج نشان داد که ایستگاه های داراب و لار، روند تغییرات کاهشی معنی داری را در سال های اخیر تجربه کرده اند. از نظر مکانی، بیشترین الگوی توزیع ذرات گرد و غبار در نواحی مرکزی، جنوب غربی و جنوب شرقی استان فارس (120<PDSI) مشاهده شد. نتایج این مطالعه می تواند برای شناسایی مناطق حساس به فرسایش بادی و اجرای اقدامات مناسب برای کاهش خطرات ناشی از غبارآلودگی هوا مفید باشد.