صوفیه ازبکستان بازشناسی و ظرفیت آن برای ایران

با توجه به جمعیت بیشتر و نیز قرار گرفتن سمرقند، بخارا، تاشکند، فرغانه و... در ازبکستان، این کشور از جهات تمدنی، تاریخی و فرهنگی و همچنین از جهت سیاسی و نظامی نقش محوری در منطقه آسیای مرکزی دارد و به همین دلیل ظرفیت الگویی ازبکستان در این منطقه بسیار بالا است. درواقع با توجه به تنگنایی که حکومتهای منطقه معمولا علیه مسلمانان و مظاهر اسلامی ایجاد می‌کنند، باز شدن فضا برای اسلام در ازبکستان می‌تواند به عنوان یک نمونه عملی و موفق باعث تغییر رویه در سایر کشورهای آسیای مرکزی نیز گردد. این تغییر رویه در خود ازبکستان با مرگ کریمف و آغاز ریاست جمهوری شوکت میرضیایف آغاز شد. از این سال فضا به شکل ملموسی در ازبکستان بازتر شد چرا که میرضیاف پس از سال‌ها نخست وزیری در دولت کریمف این تجربه را کسب کرده بود که سرکوب اسلام در جامعه‌ای مانند ازبکستان امکان پذیر نیست و تنها به فعالیتهای زیرزمینی و مسلحانه دامن خواهد زد. در همان سال اول آغاز حکومت وی 20 هزار نفر که به دلیل عضویت در احزاب و گروه‌های اسلامی زندانی شده بودند، از زندان آزاد شدند، 17 مسجد تنها در تاشکند افتتاح شد، 2000 تشکل مذهبی ثبت گردید. این همه بیانگر عطش شدیدی بود که در جامعه ازبکستان نسبت به اسلام و میراث کهن و تمدنی منطقه ماوراءالنهر وجود داشت بدون شک طی دهه‌های آینده شاهد رشد بیشتر فرهنگ اسلامی و جریانهای اسلام گرا در ازبکستان خواهیم بود و با توجه به ریشه‌های عمیق تمدن اسلامی در ماوراءالنهر احتمالا جریان اسلامی تقریبی و تمدنی رشد فراگیرتری نسبت به سایر جریانهای اسلام گرا خواهد داشت و طبیعتا این مساله فرصت بسیار خوبی برای جمهوری اسلامی ایران در جهت همکاری‌های فرهنگی و حتی سیاسی با ازبکستان را به مرور در پی خواهد داشت. با توجه به فضای باز ایجاد شده در دوران میرضیایف و علاقه مندی شدید مردم ازبکستان به فرهنگ و میراث اسلامی، به ویژه آموزه‌های عرفان اسلامی، جمهوری اسلامی ایران می‎تواند با حضور فرهنگی گسترده در حوزه‌های مختلف ازبکستان به نقش‌آفرینی بسیار مناسبی دست بزند.