همه گیرشناسی و تحلیل اکولوژیکی بیماری تب برفکی مبتنی بر تحلیل های مکانی (مطالعه موردی:کشور ایران)

بیماری تب برفکی یک بیماری ویروسی و مسری است که حیوانات زوج سم اهلی و وحشی را در معرض خطر قرار می دهد. با توجه به بومی بودن این بیماری در ایران، هدف اصلی این تحقیق بررسی روند زمانی، کشف خوشه های مکانی و مکانی- زمانی و تعیین تاثیر عوامل محیطی جهت درک بهتر همه گیرشناسی آن در کشور ایران می باشد. این مطالعه بر روی 12442 تعداد رخداد بیماری ثبت شده در سال های 1396-1387 در سطح شهرستان برای کل ایران انجام شد. ابتدا با تحلیل موران عمومی خودهمبستگی مکانی بیماری در منطقه مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفت و خوشه ای بودن توزیع مکانی این بیماری در منطقه مورد مطالعه مشخص گردید. برای کشف مناطق داغ و سرد از موران محلی و شاخص گیتس-اورد جی استار استفاده شد. سپس با کمک نقاط رخداد و زمان رخداد، خوشه های مکانی و مکانی-زمانی بیماری کشف شدند. درنهایت از همبستگی اسپیرمن و آنالیز رگرسیون خطی برای بررسی تاثیر پارامترهای محیطی استفاده شد. نتایج نشان داد که حداکثر بروز در فصل بهار (%44) و حداقل بروز در تابستان (%15) است. ماه های اردیبهشت، فروردین، خرداد و دی، با مجموع 6650 مورد، به ترتیب مستعدترین ماه های سال بودند. نتایج شاخص موران محلی و شاخص گیتس-اورد جی استار مشخص ساخت که کانون های این بیماری در ایران همچنان فعال بوده و قسمت هایی از استان های سمنان، تهران، مرکزی، فارس، لرستان، خراسان رضوی و آذربایجان شرقی نقاط داغ بیماری تب برفکی هستند. در اسکن مکانی تعداد 8 خوشه شناسایی شد که موید نتایج موران و شاخص گیتس-اورد جی استار بودند. در اسکن مکانی-زمانی 5 خوشه کشف شد که مطابق نتایج اسکن مکانی بود. آنالیز اسپیرمن نشان داد که همبستگی مثبتی بین موارد وقوع بیماری با پوشش گیاهی وجود دارد که از ابتدا تا انتهای سال کاهشی است و در فصل زمستان ارتباط منفی پیدا می کند. همچنین همبستگی مثبت و افزایشی با سرعت باد و بارش از ابتدا تا انتهای سال مشاهده شد. به علاوه همبستگی مثبت بین وقوع بیماری با ارتفاع و رابطه منفی با جهت شیب محاسبه شد. همچنین از آنالیز رگرسیون خطی برای ارزیابی نحوه تاثیرگذاری متغیرها استفاده شد که نتایج آن در تایید خروجی های همبستگی اسپیرمن بود. نتیجه این مطالعه نشان می دهد که بیشتر شهرهای مرزی و شهرهای با تراکم دام زیاد به عنوان آسیب پذیرترین شهرهای ایران شناسایی شدند که شامل مناطق کوهستانی با آب وهوای معتدل و دارای شرایط نامناسب اجتماعی- اقتصادی و دسترسی محدودتر به امکانات بهداشتی بودند.