بررسی ویژگی های ژرم پلاسم گندم دیم جهت مقاومت به بیماری زنگ زرد در اردبیل

زنگ زرد با عامل P. striiformis f. sp. tritici یکی از مهم ترین بیماری های برگی گندم است که کاهش عملکرد قابل توجهی را در نواحی گندم خیز سراسر جهان موجب می شود. در ایران نیز در سال های همه گیری، بیماری زنگ زرد یکی از عوامل مهم کاهش عملکرد گندم به شمار می رود. مطالعه حاضر به منظور تعیین منابع مقاومت ژنتیکی نسبت به زنگ زرد انجام شده است، تا برنامه به نژادی برای آزادسازی رقم با موفقیت بیشتری انجام شود. ژرم پلاسم گندم دیم شامل 191 لاین پیشرفته و امیدبخش (شامل گندم نان زمستانه، بهاره و گندم دوروم) تحت شرایط مزرعه ای در ایستگاه تحقیقات کشاورزی آلاروق اردبیل طی سال زراعی 1394-95 ارزیابی شدند. در ارزیابی های مزرعه ای برای مقایسه لاین ها از مقادیر نسبی سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (rAUDPC) استفاده شد. همان تعداد ژرم پلاسم، در مرحله گیاهچه ای نیز برای پاتوتیپ های 6E158A+  و 6E150A+, Yr27 در شرایط گلخانه مورد بررسی قرار گرفتند. هر دو تیپ مقاومت مرحله گیاهچه و گیاه بالغ در بین لاین های مورد بررسی شناسایی شدند. واکنش گیاهچه ای نشان داد که تعداد 34 لاین (18 %) دارای مقاومت گیاهچه ای نسبت به هر دو پاتوتیپ و با احتمال وجود ژن /ژن های مقاومت Yr3v، Yr3a،Yr4a ، Yr4، Yr5، Yr10، Yr15، Yr16، YrCV و YrSD می باشند. تعداد 23 ژنوتیپ در مرحله گیاهچه ای در برابر حداقل یک پاتوتیپ حساس بوده و در مرحله گیاه بالغ واکنش مقاومت با مقادیر پایین rAUDPC (0-10) نشان دادند و به عنوان ارقام دارای مقاومت گیاه بالغ (APR) انتخاب شدند. همچنین تعداد 27 ژنوتیپ در مرحله گیاه بالغ مقادیر متوسط rAUDPC (11-30) و در مرحله گیاهچه ای در برابر حداقل یک پاتوتیپ حساس بودند و به عنوان گروه دارای مقاومت تدریجی (SR) انتخاب شدند. بقیه ژنوتیپ ها دارای مقادیر بالای rAUDPC و یا بدون مقاومت گیاهچه ای بودند. منابع ژنتیکی امیدبخش برای تجمیع هر دو تیپ مقاومت جهت دستیابی به مقاومت پایدار و کنترل پایدار علیه زنگ زرد در ایران استفاده خواهند شد.