ارزیابی شاخص های بهره‎وری آب در استان‎های عمده تولید کننده برنج در ایران

خشکسالی و کم آبی در ایران یک واقعیت اقلیمی است و با توجه به روند روزافزون نیاز بخش‎های مختلف به آب، مشکل کم آبی در سال های آینده پایداری کشت برخی محصولات راهبردی با پیشران آب بالا را تهدید می کند. کشت برنج نیاز آبیاری بالایی دارد و نسبت به کم‎آبیاری حساس است، بنابراین، بهترین راهکار صرفه جویی در مصرف آب، بهبود بهره وری آن است. در مطالعه حاضر شاخص های بهره وری آب در تولید محصول برنج را برای چهار استان مهم تولید کننده این محصول شامل گیلان، مازندران، خوزستان و فارس مورد بررسی قرار داد. در این راستا، از داده‎های مقطعی سال زراعی 94-1393 طرح هزینه تولید برنج وزارت جهاد کشاورزی که به روش نمونه‎گیری خوشه ای از برنج-کاران هر استان جمع‎آوری شده، استفاده شد. نیاز آبی برنج در این استان ها از طریق سنجش از دور برآورد شد. نتایج شاخص عملکرد به ازاء واحد نیاز آبی نشان داد استان مازندران و گیلان به‎ترتیب با میانگین 99/0 و 88/0 کیلوگرم بر متر مکعب به ترتیب بیشترین مقدار بهره وری آب را دارا می‎باشند. استان های فارس و خوزستان نیز به‎ترتیب با میانگین 65/0 و 52/0 کیلوگرم بر متر مکعب در رتبه سوم و چهارم قرار دارند. نتایج شاخص سود خالص به ازای آب مصرفی نشان داد که استان گیلان و مازندران به‎ترتیب با میانگین 9310 و 6590 ریال بر متر مکعب بیشترین مقدار این شاخص را دارا می باشند. با توجه به نتایج مطالعه حاضر، توصیه می شود کشت برنج در استان های خوزستان و فارس به خصوص در سال های کم آب محدود شود.