واکاوی زمینه های شکل گیری مرجئه در خراسان

مرجیه به عنوان یکی از فرق اسلامی بر اساس اوضاع و احوال حاکم بر جامعه اسلامی ظهور کرد. این تفکر ابتدا با پرهیز از داوری درباره صحابه پیامبر (ص) راجع به مسئله جانشینی ایشان، نخستین پایه های عقیدتی اش را بنیان نهاد. هرچند ابتدای ظهور این فرقه با مسایل سیاسی گره خورده بود اما به تدریج و با گذشت زمان، تعالیم ابتدایی اش وارد مباحث کلامی و دینی شد؛ تفکراتی که قایل به جدایی ایمان از عمل اشخاص شد. در بررسی عوامل شکل گیری اندیشه ارجاء باید در وهله اول عوامل دینی و غیردینی را بررسی کرد. پرسش این پژوهش حول این محور است که چه عواملی باعث شکل گیری اندیشه مرجیه در خراسان شد. در این باره باید به عواملی همچون موقعیت جغرافیایی و اقتصادی خراسان، اختلافات قبیله ای، فتوحات و گروه های اجتماعی گوناگون اشاره کرد که در این مقاله به روش توصیفی تحلیلی بر مبنای تاریخی بررسی خواهیم کرد.