نظریه اخلاق تکوینی (طبیعی)؛ تحلیل رهیافتی شیعی

تقریری از نظریه اخلاقی قانون طبیعی در آرای برخی اندیشمندان شیعه وجود دارد. این مقاله ضمن اشاره به تاریخچه این نظریه در اندیشه اسلامی شیعی، مبانی اخلاقی موجود در آثار مکارم شیرازی را به عنوان نمونه ای از مدافعان متاخر تقریر سنتی نظریه اخلاق تکوینی می کاود. وی حرکت های انسان در مسیر فضیلت و رذیلت را بر اساس طرحواره ای از استعدادها و گرایش های طبیعی در وجود انسان قرار داده و در چهار گام، از اخلاقی سخن گفته که مبتنی بر طبیعت و تکوین است. در گام نخست نیازهای طبیعی انسان را تحلیل کرده و در گام دوم، برای برطرف کردن نیازها، محرک هایی را در ساختار وجودی انسان مشخص کرده است؛ در گام سوم، برای این امیال، غایتی مشخص می کند تا آنها را جهت دهی کند، و در گام چهارم از عاملی سخن می گوید که امیال را در راستای غایت مذکور رهبری می کند. هدف این مقاله، تحلیل این نگرش به عنوان نمونه ای از تقریرهای معاصر از نظریه اخلاقی قانون طبیعی در تفکر شیعی است.