بازشناسی فضایی-نشانه ای مساجد چین

معماری اسلامی چین در طی سال های رشد و شکوفایی خود گونه های بیانی مختلفی را در ساخت مساجد این کشور به وجود آورده است. از این رو نمادپردازی به عنوان یکی از روش های بیان مفاهیم در معماری، دارای ساختاری است که از طریق آن می توان به گفت وگوی بین متنی دو فرهنگ زمینه و مهمان دست یافت. هدف از این تحقیق یافتن زمینه های مشترک بین نمادپردازی چین و اسلام مبنا در مساجد چین است. این تحقیق با روش پژوهش در نمونه موردی و تحلیل محتوا و با تکیه بر اسناد کتابخانه ای انجام شده است. در این پژوهش در ابتدا به بررسی نمادشناسی معماری چین پرداخته و سپس با بررسی نمونه ها به این موضوع که نماد های به کار رفته در این مساجد در سیر تاریخی معماری اسلامی چین و با توجه به موقعیت جغرافیایی (جمعیت مسلمانان آن منطقه) و تاریخ ساخت آن ها، تا چه میزان از نماد های سایر مساجد جهان اسلام تاثیر پذیرفته، پرداخته است. این تحقیق نشان می دهد که از بدو ورود مسلمانان به چین، معابد و خانه چینی به عنوان مساجد مورد استفاده قرار گرفته که برپایه نمادشناسی و کالبد بومی ساخته شد و تنها کشیدگی بنا به سمت قبله تغییر یافت. استفاده از چوب و رنگ سرخ در کالبد داخلی و خارجی این بناها، ماندالا و حیوانات مقدس به عنوان زمینه چینی و بودایی در این مساجد اولیه به وضوح دیده می شود. از ویژگی های دوره ی دوم، افزودن عناصری همچون گنبد و مناره و قوس های جناغی است. در این بناها همچنا نمادگرایی بودایی به چشم می خورد. در ادوار بعدی معماری، رنگ ها، گنبدها، قوس ها، مناره ها و تورفتگی ورودی و مصالح کالبد داخلی و خارجی بنا (استفاده از آجر و سنگ و گچ به جای چوب)، مشابه سایر مساجد جهان اسلام دیده می شود.  تغییر در مفهوم دیوارشمالی و شکل عمومی مساجد نیز نشانه تغییر سنت سازماندهی فضایی کنفسیوسی به اسلامی در ساختمان است. این امر در نواحی از کشور چین که حضور مسلمانان پر رنگ تر است؛ بیشتر از سایر نواحی دیده می شود. با این وجود همواره در نقاطی از این کشور مساجد به همان شکل اولیه و سنتی خود پابرجا ماندند و یا اینکه تاثیر پذیری آن ها از فرهنگ و نمادهای اسلامی کمرنگ تر بوده، این موضوع بیشتر در مناطق اقلیت مسلمان نشین به چشم می خورد.