کانی شناسی عناصر نادر خاکی در فسفریت های معدن جیرود، البرز غربی

افق فسفات زایی معدن جیرود در بخش مرکزی سازند جیرود در مجاورت ارتفاعات دیزین در شمال تهران قرار دارد. رسوبات این سازند با سن دونین پسین اغلب از سنگ های آواری نظیر ماسه سنگ، شیل ماسه ای و آهک های ماسه ای تشکیل شده است. کانی سازی فسفریت اغلب در بخش شیلی آن متمرکز است. مطالعات میکروسکوپ نوری و طیف سنج پراش پرتو ایکس (XRD) بر روی نمونه های فسفریتی معدن جیرود نشان داد که فلویور آپاتیت کانی اصلی فسفاته و کانی های باطله همراه آن شامل کوارتز، کلسیت، پیریت، اکسیدهای آهن (اغلب گوتیت) و کانی های رسی هستند. نتایج تجزیه کمی دقیق نقطه ای (XPMA) نشان داد که کانی فلویور آپاتیت، میزبان اصلی عناصر نادر خاکی در نمونه های فسفریتی معدن جیرود است. مونازیت و در مقادیر خیلی کم زیرکن میزبان دیگر عناصر نادر خاکی در این فسفریت ها به هستند. مقدار Ce (به عنوان نماینده عناصر نادر خاکی) در دانه های آپاتیتی تجزیه شده از 05/0 تا 08/0 درصد وزنی متغیر است. مقدار حضور Ce و سایر عناصر نادر خاکی در آپاتیت های رسوبی با عواملی نظیر 1) منشاء اولیه عناصر نادر خاکی؛ 2) میزان ورود این عناصر به محیط رسوب گذاری؛ 3) مدت زمان تماس آپاتیت ها با آب دریا در حین و بعد از تشکیل؛ 3) ترکیب شیمی آب های بین منفذی بعد از تشکیل؛ 4) همراهی مواد آلی به عنوان یک منشا محلی؛ 5) شبکه بلوری آپاتیت ها و تاثیر رخداد دگرجایی در فسفریت ها مرتبط است.