حساسیت کرانه ای رودخانه حاجی عرب بویین زهرا به فرسایش و افزایش مخاطرات آن

عوامل انسانی و طبیعی سبب خروج رودخانه از حالت تعادل می شود. این موضوع، تغییرات فرسایش و رسوبگذاری را در پی دارد. یکی از شکل های فرسایش در رودخانه ها فرسایش کناره ای است که می تواند پلان و مورفومتری رودخانه را تغییر دهد و به واسطه این تغییرات، مخاطرات مختلفی از جمله تغییر مورفومتری کانال و تولید رسوب را در پی داشته باشد. هدف پژوهش حاضر، بررسی پایداری کرانه های رودخانه حاجی عرب در شهرستان بویین زهرا در استان قزوین است. بدین منظور از شاخص فرسایش بالقوه کرانه رود اکلاهما اوزارک OSEPI)) استفاده شده که یکی از شاخص های روش ارزیابی سریع ژیومورفیک (RGA) است. با توجه به مورفومتری مجرا و شرایط محیط رودخانه هشت بازه انتخاب شد. پارامترهای موثر در پایداری کرانه ها با توجه به شاخص OSEPI امتیازدهی شدند. بازه ها از نظر حساسیت به فرسایش طبقه بندی شدند. به منظور بررسی پراکندگی داده ها و میزان همبستگی آنها از تحلیل های آماری استفاده شد. این شاخص اولین بار در ایران روی رودخانه حاجی عرب به کار رفت و نتایج تحقیق نشان داد که ناپایدارترین بازه ها تحت تاثیر پارامتر درصد ارتفاع کرانه با زاویه بیش از 80 درجه و قوس رود بوده اند. همچنین پایداری بسیار زیاد برخی بازه ها تحت تاثیر پارامتر پوشش گیاهی و قوس رود است. با توجه به امتیاز نسبی، پوشش گیاهی چوبی حاشیه رود در هر دو کرانه، موثرترین عامل در پایداری کرانه هاست و سپس قوس رود در کرانه چپ و درصد ارتفاع کرانه، قوس رود و رسوبات منفصل به یک اندازه در کرانه راست تاثیرگذار بوده اند. به طور کلی می توان گفت در کرانه های رودخانه حاجی عرب وضعیت پایداری متوسط غالب است.