بررسی تاثیر آبیاری با آب دریای خزر بر عملکرد کینوا رقم ساجاما در شرایط آب و هوایی گرگان

گیاه کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) گیاهی از خانواده Amaranthaceae است که حداقل 5000 سال قبل در ارتفاعات بولیوی و پرو کشت شده و اهلی شده است. کینوا گیاهی با ارزش غذایی مطلوب و پتانسیل رشد و تولید در شرایط نامساعد محیطی است که در برابر شوری بالایی دارد. استفاده از آب دریا در کشاورزی موجب افزایش درامد کشاورزان، تولید پایدار و امنیت غذایی می شود؛ بنابراین این تحقیق با هدف بررسی اثر مدیریت های اختلاطی آب دریا با آب شهری بر خواص رشدی گیاه کینوا رقم Sajama انجام شد.

به منظور بررسی تقلیل شوری آب دریا بر رشد وعملکرد گیاه کینوا رقم Sajama، تحقیق حاضر در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار و بر پایه کشت گلدانی در شرایط گلخانه ای در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 1395 انجام شد. تیمارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل 5 سطح شوری (آب چاه (5/0 دسی زیمنس بر متر S1)، 15 (3/4 دسی زیمنس بر متر S2)، 30 (0/8 دسی زیمنس بر متر S3)، 45 (8/11 دسی زیمنس بر متر S4) و 60 درصد اختلاط آب دریا و آب چاه (5/15 دسی زیمنس بر متر S5)) بود. پس از رسیدن گیاهان به مرحله شش برگی، 5 تیمار آب شور بر روی گیاهان اعمال شد (S1، S2، S3، S4 و S5) و گیاهان با آن آبیاری شدند. تنش شوری در ابتدا با آبیاری با آب شور حاصل از اختلاط 15 درصدی آب دریا و چاه در گلدان ها اعمال شده و به صورت تدریجی شوری آب آبیاری تا رسیدن به تیمارهای مورد بررسی افزایش یافت. پس از 85 روز از جوانه زنی گیاهان برداشت شده و ارتفاع بوته؛ وزن تر ساقه، برگ و سنبله؛ عملکرد دانه و سنبله؛ وزن هزاردانه، تعداد شاخه فرعی و سنبله اندازه گیری شد. اندام های هوایی به مدت 48 ساعت و در دمای 70 درجه سانتی گراد در آون خشک شده و پس از آن بیومس اندام هوایی اندازه گیری شد. برای وزن هزار دانه و عملکرد دانه، دانه ها از سنبله جدا شده و توزین شدند.

نتایج نشان داد که مدیریت های آبیاری بر وزن تر ساقه، سنبله و برگ، عملکرد دانه و سنبله، وزن هزار دانه و ارتفاع در سطح یک درصد معنی دار شده، ولی بر تعداد سنبله و شاخه فرعی در سطح احتمال 5 درصد معنی دار شد. بیشترین میزان وزن هزار دانه، عملکرد دانه و سنبله به ترتیب در تیمار شاهد با 8/4، 93/15 و 52/18 گرم در بوته بود. نتایج نشان داد که افزایش شوری آب آبیاری منجر به کاهش برخی صفات رشد و عملکرد گیاه کینوا نظیر وزن تر ساقه ، برگ و سنبله؛ عملکرد دانه و سنبله؛ وزن هزاردانه، تعداد شاخه فرعی و سنبله شده است. با توجه به اینکه در اکثر صفات آبیاری با اختلاط 15 و 30 درصد آب دریا و آب شهری نسبت به تیمارهای دیگر منجر به افت کمتر شده، لذا این تیمار جهت آبیاری گیاه کینوا در شرایط آبیاری با آب شور دریای خزر توصیه می شود. تیمار 15 و 30 درصدی اختلاط آب دریا و آب شهری به ترتیب منجر به کاهش 9/22 و 1/27 درصدی وزن هزار دانه شد.

آبیاری با آب شور منجر به کاهش در رشد و عملکرد گیاه کینوا در مقایسه با آبیاری با آب چاه گردید، به عبارت دیگر تنش شوری منجر به کاهش خصوصیات مورفولوژیکی و عملکردی گیاه شد. بیشترین مقدار در اکثر صفات مورد بررسی در شرایط استفاده از آب شور در اعمال آبیاری با آب شور 3/4 دسی زیمنس بر متر مشاهده شده است و نتایج نشان از مقاومت بالای کینوا در برابر تنش شوری دارد.