بررسی مهاجرت ایرانیان به روسیه و بازگشت آنان به کشور پس از انقلاب بلشویکی
در مقاله حاضر که مبتنی بر مطالعه اسناد کتابخانه ملی و مرکز اسناد ریاست جمهوری است، به بررسی مهاجرت ایرانیان به روسیه و بازگشت آنان به کشور پس از انقلاب اکتبر 1917 پرداختهایم و از این رهگذر اوضاع ایالت آذربایجان در این دوران را بررسی کردهایم. مقصود از روسیه بیشتر سرزمینهایی است که کمی قبل جزیی از قلمرو ایران بودند و در دو معاهده گلستان و ترکمنچای از ایران جدا شدند. مهاجرت متقابل ایرانیان و قفقازیها که چند دهه پیش از مشروطه آغاز شد در تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آذربایجان تاثیرگذار بود. پیش از مشروطه، ایرانیان مهاجر در روسیه به عنوان جمعیتی تاثیرگذار صاحب مدرسه، انجمن و روزنامه بودند و توانستند افکار و تجربیات خود را به ایران منتقل کنند. در سالهای پس از مشروطه نیز این مهاجرتها تا وقوع انقلاب در روسیه ادامه داشت. پس از آن مهاجرت معکوس به کشور آغاز شد و تعداد زیادی از اتباع ایرانی و غیرایرانی ساکن در شوروی به دلایل مختلف از جمله مخالفت با حکومت بلشویکی، سختی معیشت و فشار ماموران شوروی به صورت قانونی و غیرقانونی وارد ایران شدند. این بازگشتها در دو موج عمده 1308 و 1317 رخ داد. مهاجران ایرانی که از روسیه بازگشتند در سالهای پس از شهریور 1320 و در تحولات آذربایجان نقش موثری ایفا کردند و گروهی از آنان هم با حمایت شوروی، فرقه دمکرات آذربایجان را با اهداف تجزیهطلبانه تشکیل دادند.
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.