تاثیر ضد باکتریایی عصاره آبی چند گیاه دارویی روی Xanthomonas translucens و X .citri subsp. citri در شرایط آزمایشگاه و کارایی آن ها در کنترل لکه نواری باکتریایی گندم در شرایط گلخانه

لکه نواری گندم با عامل Xanthomonas translucens و شانکر آسیایی مرکبات با عامل Xanthomonas citri subsp. citri دو بیماری باکتریایی مهم هستند که در ایران نیز خسارت قابل توجهی وارد می سازند. معمولا برای کنترل بیماری های باکتریایی ترکیبات مسی توصیه می شود ولی به دلیل مشکل گیاه سوزی و ظهور سویه های باکتریایی مقاوم، کشف ترکیبات ضد میکروبی جدید ضروری است. بنابراین تحقیق حاضر با هدف یافتن عصاره ی گیاهی موثر در کنترل دو باکتری X. translucens  و X. citri subsp. citri انجام شد. در ابتدا جدایه های باکتریایی با انجام آزمون های فنوتیپی، مولکولی و بیماری زایی شناسایی شدند. سپس در شرایط آزمایشگاه کارایی عصاره آبی پنج گیاه دارویی در کنترل رشد این دو باکتری به روش نشت از چاهک بررسی و حداقل غلظت بازدارندگی و حداقل غلظت کشندگی به روش سری رقت تعیین شد. براساس نتایج مرحله آزمایشگاهی، دو عصاره انتخاب و اثر آن ها در کنترل بیماری لکه نواری گندم در شرایط گلخانه ارزیابی شد. در شرایط آزمایشگاهی، عصاره های گل اروانه (Hymenocrater longiflorus Benth)، بومادران (Achilleamillefolium L.)، سیر (Allium sativum L.) و چز (Teucrium polium L.) روی هر دو باکتری مورد بررسی به درجات مختلف اثر بازدارندگی نشان دادند ولی مریم گلی (Salvia officinalis L.) روی هیچ کدام اثر بازدارنده نداشت. رویX. translucens  عصاره آبی گل اروانه و بومادران به ترتیب با قطر هاله بازدارنده 31 و 24 میلی متر و روی X. citri عصاره چز و گل اروانه به ترتیب با قطر هاله بازدارنده 25 و 22 میلی متر دارای بیش ترین اثر بازدارندگی بودند.  شدت بازدارندگی متفاوت بعضی از عصاره ها روی دو گونه نشان می دهد که کارایی عصاره ها می تواند بسته به گونه باکتری متفاوت باشد. بنابراین برای معرفی هر عصاره یا ترکیب گیاهی به عنوان ترکیب ضد میکروبی برای هر بیمارگر انجام آزمایشات غربال گری و تعیین غلظت مناسب ضروری است. نتایج آزمایش های گلخانه ای بیان گر تاثیر موفقیت آمیز کاربرد بومادران و گل اروانه در کاهش معنی دار درصد وقوع و درصد شدت بیماری بود و بنابراین این دو گیاه گزینه های مناسبی برای مطالعات بیش تر به منظور سنتز ترکیبات ضد میکروبی ایمن جهت مدیریت بیماری لکه نواری گندم هستند.