بررسی و تحلیل وجه التزامی در دستور زبان فارسی

هرفعل دارای ویژگی های زمان،شخص،وجه،نمود و جهت است.هریک از این ویژگی ها نشانه های صوری و معنایی مشخصی دارند که ماهیت و عملکرد آنها را تبیین می کند شناسه فعل دلالت بر شخص و شمارفعل دارد و بن فعل دلالت بر کار و زمان آن.وجه فعل دلالت برتلقی گوینده از مسلم و نامسلم بودن یا امری بودن و نبودن فعل می نمایند؛این دلالت به واسطه عواملی است که در فعل و جمله قرار دارد.بعضی از این عوامل صوری و بعضی معنایی است و در دستور زبان به عنوان نشانه های صوری و معنایی وجود فعل نامیده شده اند.لازم به ذکر است که نشانه های صوری وجه فعل اندک است و همیشه از ظاهر فعل نمی توان وجه آن را تعیین کرد،لذا معنای فعل و نشانه های دیگری در جمله مانند همراهی کلمات وجهی با فعل اصلی در شناخت وجه فعل کمک می کند(9/ص93).
شناخت وجه منوط به شناسایی افعال و معانی آنها و همچنین شناسایی عوامل موثر بر آنهاست برای نمونه افعال:"می روی،بروی،برو"دارای نشانه هایی صوری خاصی("می"و"ب "در اول و"ی"در آخر و نداشتن شناسه)است و به ترتیب اخباری،التزامی و امری نامیده شده اند، ولی جمله"شاید آمد"در فعل "آمد"نشانه التزامی نیست، اما قید"شاید"بر آن تاثیر گذاشته و وجه آن را به التزامی تبدیل تبدیل کرده است.
برای رسیدن به شناختی نسبتا درست از وجه فعل باید عوامل صوری و معنایی آن شناخته شود و بر اساس آن عوامل تعریف وجه ارائه شده گوناگون است؛صاحب نظران وجه را فعل،جنبه ای از فعل،ساختهایی از فعل،شیوهای از استعمال فعل،تلقی گوینده نسبت به طرز اجرای فعل و... تعریف کرده اند. در این پژوهش، ماهیت وجه التزامی در دستو ر زبان فارسی بررسی می شود.