اانتخاب توده های شنبلیله (.Trigonella foenum-graecum L) برای کشت پاییزه و تحمل به تنش یخ زدگی

کشت گیاهان دارویی از جمله شنبلیله جهت تامین غذای سالم و تولید مواد اولیه تولید داروهای گیاهی حایظ اهمیت است. تعیین تاریخ کاشت مناسب و میزان تحمل به دماهای پایین در شنبلیله می تواند به افزایش عملکرد اقتصادی منجر شود. در این پژوهش اثر تنش سرما در شرایط کنترل شده و اثر کشت پاییزه بر توده های شنیلیله ایران در شرایط مزرعه طی در دو سال (96-1394) مورد ارزیابی قرار گرفت. در سال نخست ده توده شنبلیله شامل توده های آذری، اردستان، پابلند، پاکوتاه، شیراز، شیروان، مشهد، نیشابور، همدان و هندی در پنج تاریخ (23 شهریور، 23 مهر، 23 آبان، 15 اسفند و 15 فروردین) در مزرعه کاشت شدند. این ده توده همچنین در چهار تاریخ (23 شهریور، 23 مهر، 15 اسفند و 15 فروردین) در گلدان کشت شدند. سپس برای اعمال دماهای یخ زدگی (6-، 9-، 12- و 15- درجه سلسیوس) در فریزر ترموگرادیان قرار گرفتند. در سال دوم چهار توده شامل توده های پاکوتاه، شیروان، مشهد، و نیشابو) انتخاب شدند و در همان پنج تاریخ پیشین در مزرعه کشت شدند. نتایج نشان داد که توده شیروان بیشترین تحمل را به دماهای یخ زدگی داشت. ارزیابی میزان بقا در هر دو شرایط مزرعه و کنترل شده نشان داد که توده هایی که در شرایط کنترل شده بقای بالایی داشتند، در شرایط مزرعه نیز بقای بالایی نشان دادند. بیشترین و کمترین درصد کاهش عملکرد دانه در اثر تاخیر در کشت از شهریور به فروردین به ترتیب در توده مشهد (55 درصد) و توده شیروان (44 درصد) وجود داشت. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام نشان داد که تعداد شاخه های فرعی در سال اول و وزن هزار دانه در سال دوم بیشترین تاثیر را در تغییرات عملکرد دانه داشتند. همچنین نتایج نشان داد توده شیروان در همه تاریخ های کشت و در هر دو سال انجام آزمایش در مزرعه، بیشترین عملکرد دانه را به خود اختصاص داد و از این رو برای کشت در شرایط مشابه قابل توصیه می باشد.