بررسی اثر مدیریت های مختلف کودی بر وضعیت تغذیه ای سیب با روش تشخیص چندگانه عناصر غذایی

 سیب بزرگ ترین تجارت جهانی را در بین میوه های باغی داراست. براساس اطلاعات سازمان خوارو بار کشاورزی جهانی در سال 2017، ایران جزو سه کشور اصلی تولید کننده سیب در جهان است. تغذیه یکی از عوامل مهمی است که در کیفیت و کمیت میوه اثر می گذارد. این تحقیق به منظور بررسی و مقایسه مدیریت های کودی مختلف بر وضعیت تغذیه ای درختان سیب در سال 1397-1398 در دانشگاه رازی شهر کرمانشاه (34 درجه و 19 دقیقه شمالی و 47 درجه و 7 دقیقه شرقی) انجام شد.

این تحقیق به صورت آزمایشی در قالب بلوک های کامل تصادفی در باغ سیب چهار ساله متراکم با رقم گالا بر پایهM9 انجام شد. مدیریت ها شامل مدیریت معدنی، آلی و تلفیقی بود. مدیریت معدنی کاربرد خاکی 65 گرم اوره و 38 گرم سوپرفسفات تریپل، 60 گرم کلرید پتاسیم به ازای هر درخت همراه با محلول پاشی آهن، روی و کلسیم بود. در مدیریت آلی از کودهای آلی (5 کیلوگرم کمپوست، 5/0 کیلوگرم کود دامی (گاوی) پوسیده و 5 کیلوگرم بایوچار به ازای هر درخت) استفاده شد. مدیریت تلفیقی شامل کود شیمیایی+بایوچار، کود شیمیایی +کمپوست، کود شیمیایی+کود دامی و کمپوست+بایوچار بود. با استفاده از روش تشخیص چندگانه (CND) وضعیت تعادل عناصر غذایی برگ سیب بررسی شد.

ضریب تبیین مدل معادله درجه سه برای همه عناصر در دامنه 89/0-79/0 بود. نقاط عطف منحنی ها (-b/3a) برای نیتروژن 98/7، فسفر64/7، پتاسیم 12/7، کلسیم 82/7، منیزیم 0/8، آهن 87/7، روی 98/7، مس 79/7، منگنز 41/7 و قسمت باقیمانده (R9) 11/8 کیلوگرم به دست آمد. به طور کلی، میانگین عملکرد میوه برای عناصر بسیار به هم نزدیک هستند و در دامنه 12/7 تا 11/8 (میانگین 31/0 ±77/7) کیلوگرم میوه در هر درخت به ترتیب مربوط به پتاسیم و قسمت باقیمانده بودند. براساس روش تجزیه واریانس کیت-نلسون، عملکرد میوه 75/8 کیلوگرم در هر درخت به عنوان عملکرد میوه بحرانی برای تفکیک دو گروه با عملکرد میوه کم و زیاد انتخاب شد. در گروه با عملکرد میوه کم تیمارهای شاهد، کود دامی و کمپوست و در گروه با عملکرد میوه زیاد تیمارهای تلفیقی، کود شیمیایی و بایوچار قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در گروه با عملکرد میوه زیاد میانگین اعداد مرجع برای نیتروژن، پتاسیم، کلسیم و منیزیم برگ مثبت و برای فسفر، آهن، روی، مس و منگنز برگ منفی بودند. شاخص تعادل عناصر غذایی عدم تعادل عناصر غذایی در مدیریت های کودی مختلف را نشان داد. با کاربرد کودهای مختلف تغییر شاخص های عناصر غذایی از منفی ترین به مثبت ترین به ترتیب زیر بود: شاخص آهن در مدیریت معدنی، شاخص کلسیم در مدیریت آلی، شاخص های نیتروژن و فسفر در مدیریت تلفیقی (در مقایسه با کاربرد کودهای شیمیایی به تنهایی). در تیمارهای تلفیقی مقادیر شاخص های کلسیم، منیزیم و آهن به ترتیب از 17/0-، 42/0- و 24/1- در تیمار شاهد به 15/0، 07/0 و 15/0 افزایش یافت.

دربرنامه های آتی کوددهی باغ مورد مطالعه کمبود عنصرهای غذایی کم مصرف در مدیریت های کودی مختلف بایستی در نظر گرفته شود. در بین عنصرهای غذایی پرمصرف کمبود کلسیم، فسفر، منیزیم و پتاسیم در مدیریت معدنی و در مدیریت های آلی و تلفیقی کمبود پتاسیم از عوامل محدود کننده تولید بیشتر سیب بود. بر اساس عملکرد میوه، کاربرد کود شیمیایی یا بایوچار به تنهایی در اولویت قرار گرفت. سپس مدیریت تلفیقی شامل کود شیمیایی+بایوچار و کود شیمیایی+ کود دامی و در نهایت کود شیمیایی+ کمپوست، بسته به در دسترس بودن منابع نامبرده توصیه می شود.