مفهوم زیبایی در فیه ما فیه: تحلیلی فلسفی

در جستار حاضر تلاشمان معطوف به یافتن دیدگاه های مولانا در باب مفهوم زیبایی بوده است و دامنه ی کارمان را نیز به کتاب فیه ما فیه او محدود کرده ایم. برای ره بردن بدین مقصود، شش مساله و پرسش مهمی را که امروزه در خصوص زیبایی در فلسفه هنر مطرح است بر مولانا عرضه کردیم و کوشیدیم، با بهره جستن از روش تحلیل فلسفی، پاسخ های (هرچند احتمالی) او به این پرسش ها را در کتاب فیه ما فیه بیابیم. بر این اساس، به پی جویی این پرسش های شش گانه در فیه ما فیه پرداختیم: زیبایی به لحاظ وجودشناختی چه جور ویژگی ای است؟ زیبایی چه حال و احساسی در آدمی برمی انگیزد؟ زیبایی نسبی است یا مطلق؟ زیبایی مفهومی مشکک است یا متواطی؟ ربط ونسبت میان زیبایی و زشتی از مقوله تضاد است یا تناقض؟ و دست آخر این که انواع زیبایی بر حسب دارنده ی زیبایی کدامند؟ باری، به نظر می رسد که مولانا زیبایی را به لحاظ وجودشناختی امری آفاقی می داند، نه انفسی، و نه آفاقی انفسی؛ عقیده دارد که زیبایی بهجت آفرین است؛ آن را مطلق می انگارد؛ مفهومی مشککش می داند؛ نسبت میان آن را با زشتی از مقوله ی تناقض می بینید؛ و این که، افزون بر اشیاء مادی، هم به حالات روانی می توان زیبایی نسبت داد و هم به امور مجرد و انتزاعی.