مطالعه کاریولوژی و تنوع کروموزومی در گونه‏ های Allium بومی ایران (Amaryllidaceae)

سرده، Allium، با دارا بودن تقریبا 900 گونه یکی از بزرگترین سرده‏ های تک لپه‏ ای در خانواده Amaryllidaceae را تشکیل می‏دهد. هدف از این مطالعه بررسی تنوع و خوشه‏ بندی تعداد هشت گونه Allium بومی ایران بر اساس ویژگی‏ های کاریوتیپی بود. گونه‏ های مورد بررسی از رویشگاه های طبیعی آنان در مکان‏ های جغرافیایی مختلف ایران جمع آوری شدند. نتایج نشان داد که گونه‏ های A. sativum، A. stipitatum، A. fistolosum،  A. umbellicatum،  A. stamineum،  A. lenkoranicum و  A. rubellum دیپلویید هستند (16 = x2 = n2)، ولی گونه A. atroviolaceum تریپلویید (24 = x3 = n2) بود. بر اساس نتایج به دست آمده تعداد کروموزوم پایه در همه گونه‏ ها برابر با 8 =x  بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تنوع بین گونه‏ ای معنی‏ داری برای هشت ویژگی کروموزومی مورد بررسی وجود دارد. میانگین طول کروموزوم هاμm  19/11 بود که از μm 59/8 تا μm 81/13 به ترتیب در دو گونه‏ A. atroviolaceum و A. stipitatum متغیر بود. در همه گونه‏ ها، نوع کروموزوم ‏ها به صورت متاسنتریک (m) و ساب متاسنتریک (sm) بودند به طوری که تشکیل پنج فرمول مختلف کاریوتیپی شامل: m16 (A. stipitatum, A. fistolosum, A. stamineum)، sm2+m14 (A. sativum, A. rubellum)،sm 4+m12 (A. lenkoranicum)، sm6+m10 (A. umbellicatum) و sm24  (A. atroviolaceum) دادند. بر مبنای دسته‏ بندی استبینز، همه کاریوتیپ‏ ها در کلاس A1 گروه بندی شدند که نشان دهنده متقارن ترین کاریوتیپ ‏ها می ‏باشد. اطلاعات به دست آمده از کاریوتیپ و ریخت ‏شناسی کروموزوم در درک تکامل تاکسون و روابط متقابل بین آن ها از اهمیت بالایی برخوردار است.