بررسی لرزه خیزی، ریخت شناسی و سازوکار کانونی زمین لرزه های مهم گستره تهران

فلات ایران در کمربند لرزه خیز آلپ- هیمالیا قرار گرفته است. توسعه پایدار در مناطق لرزه خیز دنیا منوط به داشتن بانک جامع همه رویدادهای لرزه ای مخرب تاریخی، رویدادهای لرزه ای سده های اخیر و تحلیل دقیق آنها برای طراحی قابل اعتماد ساختمان ها و سازه های مهم است. بررسی اسناد و مدارک وقوع زمین لرزه های تاریخی و دستگاهی یک صد سال اخیر نشان می دهد منطقه البرز از فعالیت لرزه خیزی زیادی برخوردار بوده است. توسعه کلان شهر تهران و شهرک های اطراف آن با توجه به قرارگیری در البرز مرکزی و برخورداری از تمرکز جمعیتی بسیار زیاد و قرارگیری مراکز تصمیم گیری اصلی حکمرانی، ضرورت مطالعه ریخت شناختی و تاثیرگذاری آن بر لرزه خیزی و فعالیت گسل های منطقه را اجتناب ناپذیر ساخته است.    در این پژوهش با هدف محاسبه دقیق موقعیت زمین لرزه ها و گسل های مسبب آنها، از شکل موج زمین لرزه های ایستگاه های لرزه نگاری موجود استفاده شده است. محاسبات نشان می دهد زمین لرزه های مهم، در اثر فعالیت گسل های گستره تهران رخ داده اند و سازوکار کانونی محاسبه شده با هندسه گسل ها همخوانی دارد. تجمع کانون رویدادهای لرزه ای البرز مرکزی در مناطق شمالی و شمال شرقی آن نسبت به مناطق جنوبی و شمال غربی آن بیشتر است. علاوه براین، تراکم شواهد ریخت شناختی، عوارض و زمین چهر های مشاهده شده در مناطق شمالی و شمال شرقی نیز از مناطق جنوبی و شمال غربی بیشتر است. این موضوع بیانگر وجود فعالیت های زمین ساختی بیشتر در مناطق شمالی و شمال شرقی و تاثیر آن بر ریخت شناسی آن محدوده است. در بین سازوکار های به دست آمده، سازوکارهای فشاری و امتدادلغز، روند غالب را در منطقه دارند و مولفه های کوچکی از کشش نیز در بین سازوکار ها مشاهده شده که نشان دهنده وجود سازوکارهای کششی در منطقه است. با توجه به پیچیدگی های لرزه زمین ساختی روندهای بنیادین در منطقه البرز، نتایج این مطالعه، اهمیت زیاد پوشش ایستگاهی مناسب منطقه و ضرورت پایش زمین لرزه ها را تایید می کند؛ ازاین رو نصب شبکه های لرزه نگاری متراکم حتی به صورت موقت و البته با زمان استقرار طولانی تر در اطراف این گسل ها برای برداشت داده های لرزه ای بیشتر و ثبت خردلرزه ها ضروری به نظر می رسد.