بررسی میزان سازگاری هیبریدهای امیدبخش ذرت دانه ای به تغییرات محیطی در منطقه های مختلف کشور

برای سازگاری در مقابل تغییرات آب و هوایی، پایداری سیستم های کشاورزی نقش کلیدی را دارند. شواهد زیادی وجود دارد که مشخص می کند با تغییر شرایط محیطی، تنوع زیستی می تواند سبب افزایش ثبات فرایندهای اکوسیستمی گردد. بنابراین کارآیی برنامه های اصلاح نیازمند درک صحیحی از عکس العمل ارقام اصلاح شده به محیط های با شرایط اقلیمی و خاکی متفاوت می باشد. بنابراین این تحقیق، به منظور بررسی پاسخ هیبریدهای جدید ذرت دانه ای نسبت به شرایط متفاوت محیطی و تعیین پایداری عملکرد دانه آن ها انجام گرفت.

 این بررسی با استفاده از 16 هیبرید ذرت دانه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در هفت منطقه با شرایط اقلیمی و جغرافیایی متفاوت در سال 1397 به اجرا درآمد. با توجه به معنی دار بودن اثر متقابل هیبرید × محیط، تجزیه پایداری با استفاده از دو روش چند متغیره AMMI و GGE biplot انجام شد، تا پایدارترین و پرمحصول ترین هیبریدها شناسایی شوند.

 براساسنتایج مدل AMMI، فقط دو مولفه اصلی اول مدل AMMI (AMMI2 و AMMI1) معنیدار شدند و 53/68 درصد تغییرات اثر متقابل ژنوتیپ × محیط را توجیه نمود. براساس آماره های مدل AMMI (SPCA1 و (ASV هیبریدهای شماره 16 (SC704) و 1 (KLM77002/3-1-1-1-1-1-1-3 × K18) بهعنوان هیبریدهایی با پایداری بالاتر انتخاب شدند. نتایج انجام تجزیه پایداری با روش GGE biplotگویای توجیه 5/71 درصد از کل تغییرات عملکرد دانه، با دو مولفه اول و دوم GGE biplot بود. هیبریدهای شماره 16 (SC704)، 1 (KLM77002/3-1-1-1-1-1-1-3 × K18) و 14 (KLM77029/8-1-1-1-2-2-2 × B73) بهعنوان هیبریدهایی با پایداری بالاتر با روش گرافیکی GGEbiplot انتخاب شدند.

به طورکلی براساس عملکرد دانه و تحلیل پایداری با روش های مختلف هیبریدهای شماره 16 (SC704) و 1 (KLM77002/3-1-1-1-1-1-1-3 × K18) به ترتیب با عملکرد دانه 76/12 و 72/11 تن در هکتار به عنوان پایدارترین و پرمحصول ترین هیبریدها با سازگاری عمومی بالایی بودند و می توانند مورد کشت در کشور قرار گیرند. بررسی بایپلات همبستگی بین منطقه ها نشان داد که بردارهای محیطی کرمانشاه، اصفهان و شیراز و همچنین منطقه های مغان و میاندوآب بسیار نزدیک به هم بوده، بنابراین این محیط ها در رتبه بندی و گروه بندی هیبریدها شبیه هم بودند. همچنین منطقه های کرمان و کرج از نظر تفکیک هیبریدها مشابهت کمتری با سایر منطقه ها داشتند. بنابراین با توجه قدرت تفکیک بالای هیبریدها در منطقه های شیراز، میاندوآب، کرمان و کرج توصیه می شود جهت صرفه جویی در هزینه آزمایش ها در سال های آتی به جای هفت منطقه، آزمایش ها در این چهار منطقه انجام پذیرد.