بررسی تاثیر سد گتوند بر تغییرات شوری خاک و پوشش گیاهی اراضی پایین دست سد با استفاده از تصاویر ماهواره ای و شاخص های طیفی

یکی از مهمترین عواملی که نقش عمده ای در کاهش حاصلخیزی خاک و تخریب اراضی کشاورزی دارد، ‏عامل شور شدن خاک است. مسایل شوری خاک اراضی کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک با شدت پذیری بیش تری ‏رو برو است. در بسیاری از موارد فعالیت های انسانی و آبیاری اراضی کشاورزی با آب شور عامل شوری زایی می باشد. این ‏معضل در مناطق مختلف کشور ایران و بویژه استان خوزستان به چشم می خورد. از این رو تحقیق حاضر با هدف پایش و ‏ارزیابی منطقه تحت تاثیر حوضه سد گتوند ناشی از شور شدن آب و خاک منطقه و تغییر اکوسیستم گیاهی پایین دست ‏این سد در قبل و بعد از آب گیری با استفاده از تصاویر سنجش از دور صورت گرفته است.

تصاویر مورد استفاده تحقیق، سری زمانی دو سنجنده ‏ETM+, OLI‏ از سال 2019-1999 گردآوری شده ‏است که با استفاده از شاخص های گیاهی (‏NDVI, SAVI‏)، شاخص بیوفیزیکی پوشش سطح برگ (‏LAI‏) و شاخص های ‏شوری خاک، به روش طبقه بندی تصمیم گیری درختی تغییرات گیاهان شوری پسند و گیاهان شوری ناپسند با توجه به ‏آستانه به دست آمده از شاخص های مورد استفاده در هر سال طبقه بندی و تفکیک شده اند. سپس نتایج نهایی با توجه به ‏روند تغییرات بدست آمده از شاخص های مورد استفاده و روابط همبستگی آنها با تغییرات اکوسیستم گیاهی منطقه مورد ‏ارزیابی قرار گرفت.‏

 تغییرات پوشش گیاهی در چهار سال 2018، 2013، 2002، 1999 که نسبت به سال های دیگر بیشتر بود ‏با روش طبقه بندی نظارت شده مساحت مناطق تحت پوشش گیاهی معمول و گیاهان شور پسند تهیه گردید. بر اساس ‏نتایج بدست آمده سال 1999 مساحت کل پوشش گیاهی بیشه زارها حدود 1117 هکتار بود که از این مقدار حدود 134 ‏هکتار آن مربوط به پوشش گیاهان شوری پسند برآورد گردید. اما این مقادیر در سال 2018 حدود 921 هکتار برآورد گردید ‏که مناطق تحت پوشش گیاهان شورپسند به 445 هکتار و گیاهان شوری ناپسند به 476 هکتار تغییر یافته است.

نتایج تحقیق بیانگر شروع بیشترین تنش ها در اکوسیتم گیاهی منطقه و همزمانی افت میزان پوشش سطح ‏برگ و ‏NDVI‏ با آبگیری سد گتوند از سال 2011 است. این همزمانی که ناشی از شوری آب دریاچه سدگتوند و در نتیجه ‏رودخانه کارون است، بر روی افزایش شوری و تغییرات کیفیت خاک منطقه و به تبع آن افزایش گیاهان شوری پسند و ‏همچنین تخریب بالای پوشش گیاهی منطقه تاثیر چشمگیری نشان می دهد. شرایط موجود می تواند در طولانی مدت ‏چالش های جدی تری برای اکوسیستم گیاهی منطقه ایجاد کند که تغییر اکوسیستم گیاهی به سمت گیاهان شوری پسند ‏از مهمترین خطرات جدی آن به شمار می رود.‏