ارزیابی تحمل به خشکی توده های بومی گندم نان با استفاده از شاخص های مبتنی بر عملکرد و شاخص انتخاب یکپارچه

برای ارزیابی تحمل به خشکی 25 ژنوتیپ گندم، پژوهشی در سال های 1395 تا 1396 بر اساس طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط تنش و بدون تنش در دانشگاه رازی کرمانشاه انجام شد. شاخص های بررسی شده شامل: شاخص حساسیت به تنش، شاخص عملکرد، تحمل تنش، میانگین هندسی بهره وری، میانگین هارمونیک، تحمل تنش تغییریافته، مقاومت به خشکی، حساسیت به خشکی، پاسخ به خشکی، تحمل تنش غیر زیستی، کارایی نسبی، شدت تنش اشنایدر و میانگین نسبی عملکرد بودند. بین ژنوتیپ ها اختلاف معنی داری بر اساس شاخص ها و عملکرد در هر دو محیط وجود داشت. بین شاخص های GMP، STI، HMP، MSTI، MRP،MP، YI و REI با عملکرد در محیط های بدون تنش و تنش همبستگی معنی دار و مثبت وجود داشت. ژنوتیپ های شماره 10 (WC.4987) و 15 (WC.47638) بر اساس شاخص های STS و ISI به عنوان ژنوتیپ های برتر تعیین شدند. بر اساس بای پلات به دست آمده از مولفه های اصلی اول و دوم ژنوتیپ های 24، 11، 4، 22، 21، 12 و 16 به علت نزدیکی با شاخص های برتر، برای هر دو شرایط مناسب هستند. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی در شاخص های تحمل به خشکی نشان داد که دو مولفه اول (57.21 درصد) و مولفه دوم (41 درصد) روی هم 98.21 درصد واریانس را توجیه کردند. به دلیل اختلاف در نتایج، برای دقت بیشتر از رتبه بندی استفاده به عمل آمد. در رتبه بندی بر اساس مجموع رتبه ها، میانگین رتبه ها و انحراف معیار رتبه ها، ژنوتیپ های شماره 8، 10 و 15 دارای بهترین رتبه بودند و به عنوان ژنوتیپ های مقاوم به خشکی و ژنوتیپ های 4، 11 و 22، ژنوتیپ های حساس شناخته شدند. درنتیجه، از این ژنوتیپ ها می توان برای تلاقی و تجزیه ژنتیکی برای مقاومت به خشکی از طریق روش هایی مثل تجزیه دی آلل، نقشه یابی، انتخاب به کمک مارکر و... استفاده نمود.