ارزیابی ژنوتیپ های توتون شرقی (Nicotiana tabacum L.) با استفاده از شاخص های گزینش، تحت شرایط حضور و عدم حضور گل جالیز

توتون (Nicotiana tabacum L.) از جمله گیاهان صنعتی است که در اقتصاد بسیاری از کشورها، اهمیت اساسی دارد. اصلاح گران نبات معمولا علاقمندند که در پروژه های اصلاحی، چندین صفت را با هم اصلاح نمایند. انتخاب شاخص گزینش برای چندین صفت به صورت همزمان و بر مبنای یک شاخص ساده است. به منظور ارزیابی ژنوتیپ های توتون شرقی با استفاده از شاخص های گزینش، 92 ژنوتیپ توتون شرقی و تنباکو در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط نرمال (عدم  حضور گل جالیز) و حضور گل جالیز در طی دو سال در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات توتون ارومیه از لحاظ صفات آگروبیولوژیک بررسی شدند. شاخص های گزینش بهینه (اسمیت-هیزل)، پایه (بریم)، سود مطلوب (پسک- بیکر) و رابینسون بر اساس همه صفات مورد مطالعه (شامل تاریخ گلدهی، ارتفاع بوته، تعداد برگ، سطح برگ، وزن تر و خشک برگ، وزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک اندام هوایی) برای ژنوتیپ های توتون و تنباکو در هر یک از شرایط نرمال (عدم حضور گل جالیز) و حضور گل جالیز محاسبه شدند. نتایج پاسخ مستقیم و همبسته صفات نشان داد که ژنوتیپ هایی با سطح برگ و وزن تر برگ و اندام هوایی بیشتر، از پتانسیل عملکرد بالاتری برخوردار می باشند. نتایج این بررسی نشان داد که انتخاب بر مبنای شاخص اسمیت-هیزل و بریم که بالاترین کارایی انتخاب (ΔH) را در هر دو شرایط نرمال (عدم حضور گل جالیز) و حضور گل جالیز داشتند، باعث افزایش سطح و وزن تر برگ در شرایط نرمال (عدم حضور گل جالیز) و افزایش سطح برگ و وزن تر بوته در شرایط حضور گل جالیز شد. از طرفی وزن تر برگ و وزن بوته، صفاتی با پاسخ همبسته بالا با عملکرد (وزن خشک برگ) بودند؛ بنابراین این دو شاخص با داشتن بالاترین همبستگی با ارزش اصلاحی و داشتن سودمندی نسبی بالای گزینش، به عنوان شاخص های برتر معرفی شدند و بر این اساس، ژنوتیپ 24 (H.T.I) به عنوان ژنوتیپ برتر در شرایط نرمال (عدم حضور گل جالیز) و حضور گل جالیز معرفی شد.