ارزیابی پارامترهای فتوسنتزی و روابط آن ها با عملکرد دانه در لاین های لوبیا قرمز در شرایط مزرعه

استفاده از صفات فیزیولوژیکی از بهترین روش ها برای تولید سریع واریته های جدید است به همین دلیل به منظور ارزیابی عوامل فتوسنتزی و روابط آن ها با عملکرد کل در لوبیا قرمز آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات خیرآباد زنجان در شرایط آبیاری نرمال در طی دو سال زراعی 1397 تا 1399 انجام شد. ژنوتیپ های مورد مطالعه در تمامی صفات (به جز تشعشع فعال فتوسنتزی) اختلاف معنی داری را با یکدیگر نشان دادند. ژنوتیپ های مورد مطالعه در تمامی صفات (به جز تشعشع فعال فتوسنتزی) اختلاف معنی داری را با یکدیگر نشان دادند. این نتایج حاکی از  وجود تنوع بالای ژنتیکی بین ژنوتیپ ها ازلحاظ صفات مرتبط با فتوسنتز و درنتیجه ظرفیت عملکرد بوده است. ژنوتیپ های G1، G2، G4، G9 و G12 میزان فتوسنتز، هدایت روزنه ای، کارایی مصرف آب و هدایت مزوفیلی بالاتری نسبت به بقیه ژنوتیپ ها نشان دادند. ژنوتیپ های G6، G7 و G3 دارای هدایت مزوفیلی، کارایی مصرف آب و فتوسنتز کمتری نسبت به بقیه ژنوتیپ ها بودند. بین صفات میزان فتوسنتز با CO2 زیر روزنه ای همبستگی منفی معنی دار و با صفات هدایت روزنه ای، هدایت مزوفیلی، کارایی مصرف آب و عملکرد همبستگی مثبت معنی دار وجود دارد؛ بنابراین ژنوتیپ های دارای فتوسنتز بیشتر علاوه بر هدایت روزنه ای بالا هدایت مزوفیلی و به عبارتی کارایی بیشتری در استفاده از دی اکسید کربن وارد شده به روزنه را دارا هستند و درنتیجه از غلظت دی اکسید کربن زیر روزنه ای آن ها کاسته شده است بنابراین بین صفات فتوسنتز، کارایی مصرف آب و هدایت مزوفیلی رابطه نزدیکی وجود دارد. تجزیه رگرسیون نشان داد وقتی که عملکرد کل به عنوان متغیر تابع در نظر گرفته می شود صفات تشعشع فعال فتوسنتزی و میزان فتوسنتز عملکرد دانه را توجیه می کنند. ولی وقتی میزان فتوسنتز به عنوان متغیر تابع باشد صفات تشعشع فعال فتوسنتزی، CO2 زیر روزنه ای، دمای برگ و میزان تعرق تغییرات میزان فتوسنتز را توجیه می کنند. با توجه به وجود تنوع در شاخص های فتوسنتزی در ژنوتیپ ها، می توان این آزمایش را در شرایط مختلف تنش مانند خشکی و شوری نیز انجام داده و نتایج را با شرایط نرمال این ژنوتیپ ها جهت انتخاب ژنوتیپ های کارآمد در شرایط تنش مورد بهره برداری قرار داد.