مطالعه ساختار ژنتیکی عملکرد دانه و برخی ویژگی های اگرو-مورفولوژیک در گندم نان (Triticum aestivum L.) با استفاده از تجزیه دی آلل و روش GGE بای پلات

به منظور برآورد اجزای ژنتیکی عملکرد دانه و برخی صفات اگرو- مورفولوژیکی در گندم نان، هفت رقم شامل هامون، الموت، C-84-12، گاسپارد، قدس، مغان 1 و افشار در قالب آزمایش تلاقی دی آلل یک طرفه ارزیابی شدند. والدین و هیبرید های حاصل از تلاقی دی آلل یک طرفه آن ها (21 هیبرید) طی سال زراعی 1398-1397 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. اثر ژنوتیپ برای صفات عملکرد دانه، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول سنبله، طول ریشک و قطر ساقه معنی دار شد. میانگین مربعات ترکیب پذیری عمومی برای تمامی صفات به جز قطر ساقه معنی دار بود. میانگین مربعات ترکیب پذیری خصوصی برای صفات عملکرد دانه، وزن هزار دانه، طول پدانکل، طول سنبله، طول ریشک و قطر ساقه معنی دار و برای صفت ارتفاع بوته غیر معنی دار شد. ترکیب پذیری عمومی رقم گاسپارد برای صفت عملکرد دانه مثبت و معنی دار بود. در رابطه با عملکرد دانه ترکیب پذیری خصوصی هیبریدهای هامون × C-84-12، الموت × مغان 1، الموت × افشار، C-84-12 × مغان 1 و گاسپارد × قدس مثبت و معنی دار و ترکیب پذیری خصوصی هیبریدهای هامون × افشار و گاسپارد × C-84-12 منفی و معنی دار بود. نمودار GGE بای پلات دو گروه هتروتیک مشخص نمود که گروه اول شامل ارقام هامون، مغان 1 و ا فشار و گروه دوم شامل ارقام الموت، C-84-12، گاسپارد و قدس بود. با توجه به وجود اثرات افزایشی در مواد گیاهی تحت مطالعه و اثر تجمعی در توارث ژن ها به نسل بعد، این امکان وجود دارد که از طریق گزینش در نسل های اولیه برای افزایش عملکرد مفید واقع شود.