اعتبارسنجی نشانگر های مولکولی پیوسته با ویژگی های فیزیکی و شیمیایی دانه در لاین-های خویش آمیخته نوترکیب برنج ایرانی (Oryza sativa L.)

کیفیت دانه برنج یک ویژگی پیچیده است که می توان آن را به کیفیت تبدیل، کیفیت ظاهری، کیفیت پخت و خوراک و کیفیت تغذیه ای تقسیم کرد. بیشتر مطالعات انجام شده در زمینه کیفیت دانه برنج، اهمیت کروموزوم های شماره یک و شش برنج را در کنترل ژنتیکی صفات مختلف مرتبط با آن نشان می دهند. در مطالعه حاضر، اعتبارسنجی 35 نشانگر ریزماهواره پیوسته با ویژگی های کیفیت دانه برنج که همگی روی دو کروموزوم شماره یک و شش قرار داشتند، در 144 لاین خویش آمیخته نوترکیب نسل F10 حاصل از تلاقی ارقام سپیدرود (یک رقم اصلاح شده ایرانی با کیفیت ضعیف) و غریب (یک رقم محلی ایرانی با کیفیت خوب) انجام شد. نتایج تجزیه رگرسیونی نشان داد که تعداد 25 نشانگر مورد مطالعه با صفات مختلف کمی و کیفی پیوسته بودند و بین 16 تا 39 درصد از تنوع صفات مختلف را توجیه کردند، اما نشانگرهای RM253، RM246، RM190، RM104، RM314، RM3827 و RM7434 دارای پیوستگی قوی تری بودند. تهیه نقشه پیوستگی 35 نشانگر ریزماهواره در جمعیت مورد مطالعه نشان داد که طول نقشه حاصل 5/236 سانتی-مورگان و متوسط فاصله بین نشانگرهای مجاور 95/6 سانتی مورگان بود. تجزیه QTL با روش مکان یابی فاصله ای مرکب نشان داد که تعداد چهل QTL کنترل صفات اندازه گیری شده در جمعیت مورد مطالعه را برعهده داشتند و تنوع فنوتیپی کنترل شده توسط QTLهای شناسایی شده از 57/7 تا 41/37 درصد به ترتیب برای صفات بازده تبدیل دانه و درصد برنج سالم متغیر بود. بر اساس این تجزیه تعداد 23 نشانگر در فاصله نزدیک تری به QTLهای کنترل کننده صفات مورد مطالعه در این پژوهش بودند. از این تعداد برخی نشانگرها با چند صفت مختلف پیوسته بودند. در مجموع نتایج حاصل از تجزیه رگرسیونی و تجزیه QTL نشان داد که نشانگرهای آگاهی بخش پیوسته با ویژگی های کیفیت دانه شامل نشانگرهای RM253، RM246، RM340، RM243، RM4128، RM314، RM3827، RM7434، RM104 و RM190 بودند که با تحقیقات کامل تر می توان از آن ها در برنامه های انتخاب به کمک نشانگر در آینده استفاده کرد.