اثر برخی تیمارهای زیست مهندسی بر رسوب دهی ترانشه های خاکی جاده های جنگلی

تثبیت ترانشه های پرشیب جاده های جنگلی ضرورت بالایی دارد؛ زیرا سالانه به ویژه هنگام بارندگی، رسوبات زیادی را به آبراهه ها وارد می کند و هزینه های زیادی را برای لایروبی و نگهداری جاده به همراه دارد. هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر برخی از تیمارهای زیست مهندسی شامل نصب کیسه های جذب آب، چپر مرده و روش تثبیت سلولی بر رسوب دهی ترانشه های جاده های جنگلی در ریزش های جوی است؛ بدین منظور در جاده های جنگلی سری یک طرح جنگل داری دکتر بهرام نیا، موقعیت مکانی ترانشه های خاکی مستعد فرسایش و رانشی به کمک GPS در تابستان 1399 ثبت شد. سپس دوازده ترانشه هر یک با حداقل مساحت قابل کار سی مترمربع، به صورت تصادفی ساده انتخاب و برای هر کدام به جز تیمار شاهد، تیمارهای زیست مهندسی کیسه های جذب آب، چپر مرده و تثبیت سلولی اجرا شد. پایش وضعیت ترانشه ها و جمع آوری داده های بارندگی و رسوب، پس از هر بار بارندگی در طول دو فصل پاییز و زمستان انجام شد. میزان فرسایش خاک و تحویل رسوب نیز از طریق تله گذاری در جوی کناری و در ابتدا و انتهای ترانشه های تیمار شده و شاهد صورت گرفت. طی هر بازدید، ارتفاع رسوب (متر) و سطح رسوب گذاری (متر مربع) برای محاسبه حجم رسوب اندازه گیری شد. برای محاسبه وزن مخصوص ظاهری رسوب نیز سه نمونه خاک در پایان هر دوره به وسیله روش حلقه تهیه شد. سپس به مدت 24 ساعت در آون، خشک و نمونه ها اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل داده ها در قالب طرح بلوک تصادفی با دو بلوک، چهار تیمار و سه تکرار در نرم افزار SAS صورت گرفت. نتایج نشان داد که بین مقدار رسوب حاصل از شیب های تیمارشده با چپر مرده و شیب شاهد تفاوت معنی داری وجود نداشت، اما در مقایسه تیمار کیسه جذب آب و شاهد در سطح احتمال پنج درصد و در مقایسه تیمار تثبیت سلولی و شاهد در سطح احتمال یک درصد، تفاوت معنی داری مشاهده شد. به طور کلی، بررسی و پایش تیمارهای مختلف نشان داد که استفاده از تیمارهای زیست مهندسی می تواند در کاهش میزان رسوب دهی جاده های جنگلی اثر معنی داری داشته باشد.