تحلیل کانونی رابطه مولفه های اعتیاد موبایلی با میزان رفتارهای پرخطر رانندگی جوانان

مطالعات اپیدمیولوژیکی و ارتباطی نشان می دهند، استفاده از موبایل می تواند یکی از عوامل مهم در حواس پرتی رانندگان باشد و همین مسئله سبب افزایش تصادفات جدی حین رانندگی شده است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی کانونی رابطه مولفه های اعتیاد موبایلی با میزان رفتارهای پرخطر رانندگی جوانان انجام شد.

مواد و روش ها:

 این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه هدف تمامی دانشجویان دانشگاه آزاد همدان در سال تحصیلی 1400-1399 بود که بر اساس آمار اخذشده حدود 15000 نفر بودند. با توجه به محدودیت تردد در دوران پاندمی کرونا، 384 نفر از طریق فراخوان اینترنتی به صورت داوطلبانه و آنلاین در پژوهش حاضر شرکت کردند. برای جمع آوری داده های مورد نیاز از پرسش نامه های اعتیاد به تلفن همراه و پرسش نامه خطرپذیری ایرانی (مولفه رانندگی پرخطر با 6 سیوال و 3 زیرمولفه) استفاده شد. روایی محتوایی پرسش نامه های مورد استفاده تایید شد و آلفای کرونباخ آنها نیز به ترتیب 87/0 و 89/0 به دست آمد. ابزارهای پژوهش در سایت پرس لاین طراحی و لینک آن در گروه های واتساپ و تلگرام قرار داده شد تا دانشجویانی که حداقل از دو سال گذشته گواهینامه رانندگی داشتند، در پژوهش شرکت کنند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها نیز از آزمون همبستگی کانونیک و رگرسیون چندگانه در محیط نرم افزار SPSS 23 استفاده شد.

یافته ها: 

47 درصد از نمونه ها (181 نفر) مرد و 53 درصد (203 نفر) زن با میانگین سنی 8/04±25/41 سال بودند. میانگین نمرات اعتیاد موبایلی شرکت کنندگان 40/23 با انحراف معیار 11/38 به دست آمد. همچنین میانگین رفتارهای پرخطر نیز 93/05 با انحراف معیار 20/84 به دست آمد. بین مولفه های اعتیاد موبایلی (ناتوانی در کنترل تمایل، احساس اضطراب و کمبود و بهبود خلق و خو) با مولفه های رانندگی پرخطر (رانندگی پرخطر گرایش به سرعت، باور به کنترل و نقض قوانین) رابطه مثبت و مستقیم وجود داشت (0/01>p) و با آگاهی از متغیر کانونی اعتیاد موبایلی، 12/5 درصد از تغییرات متغیر کانونی رانندگی پرخطر قابل پیش بینی بود. بارهای کانونی نشان داد که در تشکیل متغیرهای پیش بین، بیش ترین سهم مربوط به احساس اضطراب و کمبود (0/928) و در متغیر ملاک بیش ترین سهم مربوط به گرایش به سرعت (0/893) بود.

نتیجه گیری: 

استفاده اعتیادگونه از موبایل روابطی را برای افراد به وجود می آورد که نتیجه آن رویارویی با رفتارهای خطرآفرین است. بنابراین می توان گفت شرایطی که فرد، اعتیاد به موبایل دارد، احساس اجبار در چک کردن آن در موقعیت های مختلف خواهد داشت این موقعیت ها ممکن است در مواقع رانندگی و در مکان هایی که استفاده از موبایل ممنوع است باشد که نوعی قانون گریزی و پیامد آسیب زا خواهد داشت.