بررسی معنای وجودی در افکار سعدی با تکیه بر روان‏درمانگری اگزیستانسیال اروین یالوم

اگزیستانسیالیسم از جمله مکاتب سنتی است که در فلسفه معاصر مطرح‏ میشود و توانسته در بسیاری از حوزه‌های علوم ‏انسانی مثل ادبیات، هنر و بویژه روانشناسی، جایی برای خود باز کند. نظریه‏پردازان و اندیشمندان روانشناسی دیدگاه ها و رویکردهای متفاوتی در این خصوص ارایه‏ داده‏اند. یالوم یکی از روان‏درمانگران اگزیستانسیال معاصر است که به افراد در مواجهه با مسایل زندگی از قبیل انزوا، بیگانگی، بی‏معنایی (پوچی)، ترس از مرگ، درد و رنج کمک میکند. در نظریه روان‏درمانگری وی پرسش درباره معنای زندگی، مهمترین و ضروریترین مولفه ‏است که اساس روان‏درمانگری او بشمار میرود‏. در این پژوهش سعی میشود معنای وجودی و راه های دستیابی به مفهوم معنای زندگی و همچنین ارایه راهکارهایی برای مقابله با معضل بی‏معنایی در بوستان و گلستان سعدی بررسی شود.

روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‏ای و روش تنظیم آن توصیفی - تحلیلی است. در این پژوهش از کتابها و مقاله‏ها و پژوهشهای موجود درخصوص سعدی و یالوم و دیگر منابع مکتوب موجود در این زمینه استفاده شده ‏است. محدوده و جامعه مورد مطالعه، بوستان و گلستان سعدی به تصحیح غلامحسین یوسفی و آثار ترجمه‌شده (سپیده حبیب) از اروین یالوم روان‏درمانگر معاصر است.

 یافته‏ های پژوهش گویای آن است ‏که با وجود تفاوت فرهنگی، زمانی و بعد مکانی، هر دو اندیشمند به زبان و شیوه‏ای تقریبا یکسان در صدد ارایه راهکارهایی برای دستیابی به معنای واقعی زندگی و رهایی از پوچی و بی‏معنایی هستند. یکی از این راهکارها ارزشهای اخلاقی است. از نظر سعدی زندگی ذاتا پوچ و بی‏معناست، اما ارزش قابل‏ملاحظه‏ای دارد که خود بشر مبدع آن است و آن منوط به رعایت یک سری اصول اخلاقی است.

 سعدی سعی ‏میکند تفکر در مورد معنای زندگی را بیاموزد. هدف او، هدایت انسان بسوی فضایل اخلاقی و ایجاد معنا در زندگانی است؛ بشرطی که آماده پذیرش سختیها‏ و رنج بردن دربرابر مشکلات بعنوان بخشی از فرایند یافتن معنی باشیم. واژه‌هایی که از دل سعدی برمیخیزد، صادقانه و عمیقتر از آن است که انسان کوچکترین‏ رنگی از فریب در آن ببیند. سخنهای او با گذار چندین قرن هنوز کاربردی و ارزشمند است، همانطورکه هنرجو برای فعالیتی که درگیر آن است، به آموزگار رجوع‏ میکند، بیمارانی (مخاطبان) که درگیر زندگی و مشکلات آن و روان‏نژندی هستند میتوانند برای حل مشکلات و رفع نقصها و آشفتگیهای‏ وجودی به آثار سعدی مراجعه ‏‏کنند و با تامل در گفته‏ ها و شعرهای او و بکارگیری این نکته ‏ها در خود حالتی را بدست‏‏ آورند که برای بهبود زندگی و رهایی از پوچی مفید باشد. بنابراین هرچه انسان بیشتر به کیفیت زندگی خود و ارزشهای اخلاقی از قبیل فداکاری، نیکی، احسان، گذشت و نوع‌دوستی توجه داشته باشد،‏ زندگی برایش معنادارتر خواهد شد.