تحلیل سبک شناسی حماسه بانوگشسپ نامه

بانوگشسپ نامه منظومه حماسی منحصربه فردی است که قهرمان آن بانویی پهلوان به نام بانوگشسپ، دختر رستم است. سراینده اثر ناشناس و زمان سرایش آن به اعتقاد پژوهشگران اواخر قرن پنجم یا اوایل قرن ششم است. این منظومه شرح دلاوریها و جنگهای این پهلوان بانو با مهترجینان، با پدرش رستم که خود را بصورت ناشناس درآورده بود، با فرستاده افراسیاب و با سه شاه هندی است که بر همه آنها چیره میشود و در نهایت با ازدواج بانو با گیو، پسر گودرز، به پایان میرسد. این پژوهش برآن است تا شاخصه های سبکی این اثر دلنشین را که تقلیدی از شاهنامه است مورد بررسی قرار دهد.

پژوهش پیشرو با تکیه بر روش کتابخانه ای و فیش برداری به انجام رسیده است. محدوده مورد مطالعه، بانوگشسپ نامه به تصحیح روح انگیز کراچی بوده که توسط پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به چاپ رسیده است.

این اثر در سه سطح زبانی و ادبی و فکری مورد مطالعه و واکاوی قرار گرفت. در این منظومه سراینده از ردیف و انواع آن با بسامد بالایی استفاده کرده است که نوعی ساختارشکنی در زبان حماسه بشمار می آید. در بررسی قافیه، از قافیه حاجب به میزان زیادی استفاده کرده است. استفاده از جناس مذیل با بسامد بالا، استعمال لغات پهلوی، استعمال کلمات حماسی از قبیل حیوانات حماسی، ابزارآلات حماسی، صفات حماسی، افعال حماسی و استفاده از مجاز و تشبیه و استعاره و کنایه و اغراق با بسامد بالا از دیگر ویژگیهای این حماسه است.

در بررسی دقیق ابیات مهمترین شاخصه فکری و محتوایی این منظومه وجود عناصر دینی زرتشتی و عناصر دینی اسلامی، مردسالاری، مضامین اخلاقی و ویژگیهای جامعه ایرانی است. سراینده این منظومه در میان منظومه های حماسی دیگر که به تقلید از شاهنامه سروده شده، تقریبا موفق عمل کرده است و علاوه بر ساختار حماسی، بسیاری از مضامین را به تقلید از شاهنامه در اثر خود استفاده نموده است.