ارزیابی تنوع آللی ژن های کدکننده گلوتنین و گلیادین در گندم نان و برخی خویشاوندان آن

برای مطالعه تنوع ژنتیکی و آللی در ژنهای کدکننده پروتئین های گلوتنین و گلیادین در گونه های بومی گندم، از 98 توده گندم تریتیکوم متعلق به چهار گونهaestivum  T.، T. boeoticum، T. durum وuartu  T. جمع آوری شده از استانهای مختلف ایران استفاده گردید. 13 جفت آغازگر گلوتنین با وزن مولکولی پایین (LMW-GS)، چهار جفت آغازگر گلوتنین با وزن مولکولی بالا(HMW-GS)  و چهار جفت آغازگر گلیادین به ترتیب 1327، 548 و 152 قطعه تکثیرکردند. بیشترین تنوع ژنتیکی در بلوک ژنی Glu-3A که متعلق به گلوتنین با وزن مولکولی پایین است مشاهده شد و 13 جفت آغازگر اختصاصی در مجموع 34 آلل با طول 180 تا 1500 جفت باز تکثیر دادند که 11 آلل قبلا گزارش شده بودند و 23 آلل به عنوان آلل های احتمالا جدید تکثیر و شناسایی شدند. در بلوک ژنی Glu-A1 که متعلق به گلوتنین با وزن مولکولی بالاست، بیشترین چند شکلی آللی توسط آغازگرهای Glu-A1 و Xrj5  تکثیر شدند. در بلوک ژنی Gli-A2 توسط دو آغازگر اختصاصی Gli-AS6 وGli-AS5 تنها یک آلل تکثیر شد. بیشترین و کمترین تعداد آلل های موثر متعلق به دو گونه T. aestivum و T. uartu بود. متوسط شاخص تنوع ژنتیکی نی برابر با 19/0 و بیشترین و کمترین مقدار آن مربوط به گونه T. aestivum و T. uartu بود. براساس گروه بندی انجام شده 98 توده در دو گروه اصلی قرار گرفتند. در گروه اصلی اول توده های مربوط به دو گونه تکامل یافته T. aestivum و T. durum قرار گرفتند که نشان دهنده بیشترین شباهت ژنتیکی بین دو گونه می باشد. در گروه اصلی دوم توده های دو گونه وحشی T. boeticum و T. uartu قرار گرفتند. در مجموع تنوع آللی زیادی برای زیرواحدهای گلوتنین با وزن مولکولی پایین در گونه های تریتیکوم مورد مطالعه مشاهده شد که قابلیت این گونه ها را به عنوان یک منبع ارزشمند ژنی برای برنامه های به نژادی با هدف بهبود کیفیت نانوایی در گندم نمایان می کند.