مقایسه طنز کلامی در دو اثر کله پوک ها و رمان دایی جان ناپلئون

طنز کلامی، شاخه‌ای از تحلیل گفتمان است و تحلیل گفتمان، شاخه‌ای از دانش زبان‌شناسی است که هدف آن، بررسی محتوای کلام در بافت است و برای آنکه چگونگی تکوین معنا و کار را توضیح دهد، ویژگی‌های زبانی، اجتماعی و فرهنگی را بررسی می‌کند. زبان‌شناسی تحلیل گفتمان می‌تواند کاربردی مناسب در تحلیل متون نمایشی فراهم سازد و تبیین جامعی از تمام ابعاد ساختار زبان متن نمایشی و ابزارهای موثر در پدید آوردن طنز کلامی ایجاد کند. بدین سبب، علاوه بر امکان تحلیل زبان‌شناختی طنزهای کلامی، الگوهایی را نیز می‌توان برای ایجاد طنز معرفی نمود. در این مقاله، به کمدی‌های دایی‌جان ناپلیون از ایرج پزشک‌زاد و نمایشنامه کله‌پوک‌ها از نیل سایمون بر اساس رویکرد تحلیل گفتمان پرداخته می‌شود. بنابراین، به تحلیل نمونه‌های آن در هر دو اثر پرداخته می‌شود. بر اساس یافته‌های این پژوهش، در دایی‌جان ناپلیون، همه نوع طنز ناشی از آرایه‌های کلامی به چشم می‌خورد، ولی در کله‌پوک‌ها، نویسنده در انتخاب الفاظ چندان دقتی ندارد و بیشتر سعی در ارایه مضمون دارد. در حوزه معناشناسی زبان نیز طنز ناشی از تناقض در هر دو اثر زیاد است.