مطالعه ی روابط بین صفات ریخت شناسی و فیتوشیمیایی توده های مرزه (Satureja hortensis L.)

 تنوع ژنتیکی نیاز بنیادی برنامه های به نژادی گیاهان می باشد و امکان تولید و پرورش گیاهانی با شرایط مطلوب را فراهم می سازد. مرزه با نام علمی .Satureja hortensis L از مهم ترین گیاهان دارویی متعلق به خانواده ی نعناع می باشد که به صورت وحشی و زراعی وجود دارد. در این پژوهش، تنوع ژنتیکی20 توده ی مرزه ی منشا گرفته از ایران و سایر کشورهای جهان از نظر صفات ریخت شناسی، فیتوشیمیایی و درصد اسانس بررسی شدند. نتایج تجزیه واریانس داده ها تفاوت معنی داری را بین صفات مورد بررسی به جز تعداد و وزن خشک گل و فلاونویید در دو طول موج 300 و 330 نانومتر نشان داد. نتایج بررسی ریخت شناسی توده ها نشان داد که صفات تعداد میانگره (03/11)، تعداد شاخه (58/18)، وزن هزار دانه (97/925 میلی گرم) توده ی ازبکستان بیشترین مقدار بود و بیشترین میزان تعداد گل (34/26) و وزن تر گل (14/26 میلی گرم) در توده ی بلغارستان مشاهده شد هم چنین بیشترین درصد اسانس (36/2 درصد) از توده ی کرج به دست آمد. برآورد ضرایب همبستگی بین صفات نشان داد که بیشترین ضریب همبستگی بین وزن تر اندام هوایی و وزن تر گل (97/0 میلی گرم) مشاهده شد. هم چنین تجزیه خوشه ای بر اساس فاصله ی اقلیدسی، توده های مورد بررسی را در چهار گروه اصلی طبقه بندی نمود. نتایج تجزیه ی اسانس نشان داد که توده ی کرج بیشترین میزان Delta-3-carene (07/14 درصد) و Carvacrol (به ترتیب 07/14 و 99/28 درصد) را داشت و توده ی بلغارستان بیشترین میزان ɣ-Terpinene و Borneol را نشان داد (به ترتیب 21/76 و 81/0 درصد). نتایج تجزیه ی خوشه ای توده های مرزه براساس ترکیبات اسانس نیز توده های مرزه را در پنج گروه قرار داد. براساس نتایج این پژوهش، تنوع ژنتیکی قابل توجهی بین توده های مرزه موجود در ایران و سایر کشورها وجود دارد.